Surviving R. Kelly toont waarom zwarte vrouwen hun misbruikverhaal niet delen

Het was de eerste keer dat er door een mainstream Amerikaans televisienetwerk geprobeerd werd om het privéleven van een notoire ‘jager’ bloot te leggen. Lifetime slaagde erin om zo een stem te geven aan zwarte vrouwen, die in Amerika disproportioneel vaak slachtoffer zijn van seksueel geweld.

Een ander belangrijk onderdeel van de documentaire gaat over de relatie tussen ‘een zwarte vrouw zijn’ en openheid geven over het seksueel geweld dat je hebt meegemaakt. De aanklagers van Kelly – Kitti Jones, Jerhonda Pace, Lisa Van Allen en Asante McGee – vertellen in de film openlijk over hun ervaringen met de zanger, maar spreken ook over de weerstand die ze ervaarden om naar de autoriteiten te stappen. Uit schaamte, uit angst voor wraak, of omdat ze bang waren dat niemand hen zou geloven.

En die zorgen zijn terecht. Media spelen een grote rol in waarom de verhalen van zwarte vrouwen over misbruik vaak niet worden geloofd – grotendeels omdat er niet zo vaak melding van wordt gemaakt als bij witte vrouwen, maar ook omdat er simpelweg niet naar ze wordt geluisterd. Ook in het geval van Kelly: de vrouwen die hem beschuldigden werd de mond gesnoerd, ofwel door geheimhoudingsverklaringen, ofwel door de cynische houding van het grote publiek richting hun verhalen.

Uiteindelijk besloten de vrouwen wél met hun verhaal over het vermeende misbruik naar buiten te komen – en deze verhalen kan je ook zien als voorbeeld van het feit dat zwarte vrouwen in de Verenigde Staten worstelen met het seksueel geweld dat ze meemaken.

Uit onderzoek van het Institute for Women’s Policy Research bleek dat twintig procent van de zwarte vrouwen te maken krijgt met verkrachting – dat is een hoger percentage dan vrouwen in het algemeen. Daarnaast ontdekte Dr. Gail Wyatt, professor aan de Universiteit van Californië op de afdeling psychiatrie, dat Afro-Amerikaanse vrouwen ongewilde seks eerder bespreken met vrienden en familie dan met daarvoor opgeleide professionals.

Dr. Joy Harden Bradford is psycholoog en oprichter van Therapy for Black Girls, een platform gewijd aan het verbeteren van de mentale gezondheid van zwarte vrouwen en meisjes. Zij denkt dat de onverschilligheid die zwarte vrouwen voelen over het delen van hun verhalen over misbruik, te maken heeft met trauma van eeuwenlange systematische onderdrukking, dat van generatie op generatie is doorgegeven.

“Zwarte vrouwen kunnen sterk het gevoel hebben dat ze zwarte mannen moeten beschermen. Iets wat ongelofelijk schadelijk kan zijn voor onze veiligheid,” vertelt Bradford over de weerstand die sommige zwarte vrouwen voelen tegen het ontmaskeren van een zwarte man als seksueel-geweldpleger. “Ik denk dat dit gevoel te maken heeft met het besef dat het gevangenissysteem in de VS nadelig en oneerlijk werkt voor zwarte mannen.”

Harden gelooft dat het oneerlijke juridische systeem in Amerika – waarin Afro-Amerikaanse mannen onevenredig vaak worden veroordeeld – een bepaald gevoel veroorzaakt van ‘moeten zorgen voor zwarte mannen’. En dat is een gevoel dat niet altijd wederzijds is in de richting van zwarte vrouwen en meisjes.

“Meestal hoor je over hoe het leven van een zwarte man is ‘geruïneerd’ door een aanklacht van seksueel geweld, zonder dat er verder in wordt gegaan op welk effect het misbruik heeft gehad op het leven van de vrouw in kwestie. Het gebrek aan aandacht voor het aandeel of de verantwoordelijkheid van de man, doet pijn aan mijn ogen en is hartverscheurend,” vertelt Harden.

Dream Hampton, de producer van Surviving R. Kelly, gelooft dat ‘generationeel trauma’ in de zwarte gemeenschap ook verklaart waarom sommige zwarte vrouwen liever niet hun verhaal doen over seksueel geweld dat ze meemaken.

“Er is sprake van een bepaald soort schaamte onder zwarte vrouwen: ze willen zwarte mannen niet ‘overleveren’ aan een systeem dat ze kennen als corrupt, onrechtvaardig en historisch gezien racistisch – een systeem waarvan zwarte mannen vaak de dupe worden,” vertelt Hampton aan Broadly.

De filmmaker en cultuurcriticus hoopt dat de documentaire, waar wereldwijd gigantisch veel aandacht voor is geweest, een discussie doet aanwakkeren waarin het gaat over Kelly’s positie in de muziekindustrie, over de positie van zijn vermeende slachtoffers, en dat het andere slachtoffers van seksueel geweld helpt om erover te praten.

“HIj had heel veel macht,” zegt Hampton over de vermeende relaties tussen Kelly en zijn aanklagers. “Er was sprake van grove manipulatie. Het is heel ingewikkeld. Ik hoop dat hierover gesproken zal worden en dat er dingen boven tafel komen.”

In de laatste aflevering van de serie neemt McGee de filmploeg mee naar het huis in Atlanta waar ze woonde tijdens haar relatie met Kelly. McGee, die 35 was toen ze Kelly ontmoette, stopt even als ze in de zogenaamde ‘Black Room’ arriveren. Ze vertelt hoe die kamer aan zijn naam kwam: “De hele kamer was zwart: zwarte gordijnen, zwarte meubels, en hier in het midden stond een bed.” Ze gaat verder: “Deze kamer, samen met mijn slaapkamer, was de meest vernederende kamer ooit… Hier liet Rob je dingen doen waarvan je het bestaan niet wist.”

Ondanks dat McGee duidelijk is aangedaan door weer in de kamer te zijn, zegt ze op krachtige toon dat ze op een andere plek zou zijn geweest als ze de verhalen van andere vrouwen had geloofd.

“Ik was zo fan van hem, ik kon hem gewoon niet zien als een monster,” vertelt ze. “Maar nu, nu ik weer in dit huis ben en het met mijn eigen ogen kan bekijken, heb ik spijt dat ik niet heb geluisterd naar alle beschuldigingen die er al waren tegen hem.”