Het leven als oudste dochter is vermoeiend – zeker in een migrantengezin

Hajra, wier ouders uit India zijn verhuisd, begon voor haar vader te werken toen ze nog maar negen was – maar in tegenstelling tot de schattige krantenwijk van vroeger was het werk onbetaald en nooit klaar. Ze zorgde voor facturen en bedrijfsadministratie, terwijl ze ook de huishoudelijke rekeningen beheerde. “Ik zou het omschrijven als projectmanager van het huishouden,” zegt de 26-jarige. 

Wat hebben deze vrouwen gemeen? Nee, ze zijn niet allemaal slachtoffers van een internationaal kinderarbeidschandaal – ze zijn ‘gewoon’ de oudste dochters van migrantengezinnen. 

Oudste dochters in welk gezin dan ook zijn gemakkelijk te herkennen: Ze worden bestempeld als bazig, fel, de “moeder” van de vriendschapsgroep, het soort type-A persoonlijkheid dat je borrels organiseert en die meer dingen opkropt dan een Skims-bikini. Maar oudste dochters van migranten? Jeetje. Denk aan oudste dochters maar dan aan de crack, of op zijn minst aan die pil uit de film Limitless.

Sinds ze minderjarig zijn, beantwoorden ze vragen als: “Wat is lijfrente? Hoe vraag je gemeentebelasting aan? Hoe open je een bankrekening?” voor hun ouders en pseudo-kinderen (hun jongere broers en zussen) terwijl het gezin zich een weg baant door een nieuwe cultuur. 

Ik ken dit uit de eerste hand. Ondanks mijn verhuizing naar de andere kant van het land en het winnen van twee schrijfbeurzen in een wanhopige poging mijn eigen “I gotta put me first Lucious”-verhaal te leven, stuur ik nog steeds geld naar mijn familie in Burnley alsof ze in Pakistan wonen. Het lijkt bijna alsof mijn parttime baan bestaat om Paypal draaiende te houden. Mijn ‘oudste dochter-taakjes’ volgen me overal, zelfs als ik zweer dat dit de laatste keer is en zeg dat iedereen volwassen moet worden en voor zichzelf moet zorgen.

Een theorie waarom dit gebeurt is dat migrantengemeenschappen gewend zijn aan gemeenschapszorg – “it takes a village to raise a child” enzo. Anderen denken dat het dé manier is van het patriarchaat om ervoor te zorgen dat vrouwen voor iedereen zorgen, ten koste van zichzelf. 

Amina zegt dat haar behandeling als oudste dochter van migranten de reden is dat ze feministe is: “Ik wist dat er iets mis was met de manier waarop mijn broer en ik werden behandeld. Hij kon gewoon leven, terwijl ik ervoor zorgde dat iedereen overleefde.” Als ze in Somaliland was geweest, zegt ze, zouden de zes kinderen van haar moeder door de stamtraditie zijn verzorgd.

De term voor deze ouder-kind rolomkering – waarbij het kind een verzorger wordt die emotionele en praktische steun biedt in plaats van ontvangt – heet parentificatie. En de trieste waarheid is dat velen van ons zich niet eens realiseren dat we geparentificeerd zijn totdat we volwassen zijn. 

Voor Amina was het de 12e verjaardag van haar zus. “Toen ik 12 was, paste ik op mijn jongere broertjes en zusjes terwijl mijn moeder in het ziekenhuis lag te bevallen”, zegt ze. “Ik kijk nu naar mijn zus van die leeftijd en ik zou dit meisje nooit verantwoordelijk laten zijn voor kinderen – ze is zelf nog een kind!”

Voor Hajra kwam het besef toen ze voor het eerst uit huis ging. “Ik had zoiets van: ‘Ik woon niet meer bij jullie! Waarom bel je me nog?’,” zegt ze. “Toen had ik pas door hoeveel ik in dat huis doe.”

Met zoveel mensen die afhankelijk zijn van oudste dochters, is de impact op hun geestelijke gezondheid enorm. Veel psychologen identificeren parentificatie zelfs als een vorm van emotioneel misbruik. Ahona Guha, een klinisch en forensisch psycholoog gespecialiseerd in misbruik, merkt in Psychology Today op dat de gevolgen kunnen zijn: “Scheve rollen binnen het gezin, problemen met het stellen van grenzen, een doordringende behoefte om andere mensen te behagen, angst, perfectionisme, problemen met het vormen en onderhouden van intieme of platonische relaties, gemiste ontwikkelingsmijlpalen, verdriet en passieve communicatiestijlen.”

We worden zeer onafhankelijk, weten niet hoe we om hulp moeten vragen en zijn er goed in om onze eigen behoeften opzij te zetten – het is op zijn minst een trauma. En het leidt ertoe dat velen van ons afzien van het krijgen van kinderen.

“Ik wil geen kinderen omdat ik het gevoel heb dat ik voor genoeg mensen heb gezorgd, en ik ben nog steeds niet klaar met mijn broers en zussen," zegt Amina. “Ik wil voor niemand hoeven zorgen, maar dit maakt het moeilijk om relaties aan te gaan.”

Hajra is het daar ten zeerste mee eens: “Het enige wat ik echt wil is alleen zijn en zonder dat iemand op mij rekent – dat is alles wat ik uit het leven wil halen.”

Gemeenschappen en families mogen dan achterblijven in het vieren van de opofferingen die de oudste dochter maakt, maar in de popcultuur krijgen de portretten van de strijd eindelijk hun moment, van tiener Joy in het Oscarwinnende Everything Everywhere All at Once tot Sandy Jawanda in het nieuwste seizoen van Married At First Sight Australia. We kunnen wel stellen dat beide verhaallijnen over vechten voor ouderlijke goedkeuring bij mij even hard aankwamen als een alarm voor een vlucht van 5 uur 's ochtends.

Social media geeft ons ook eindelijk wat erkenning. Er is de laatste tijd een enorme toename van "oudste dochter van immigranten" content, waaronder de virale Tweet van @peachcrisis die het zijn van een oudste dochter vergelijkt met het zijn van een onbetaalde, levenslange stagiair.

Maar hoe verbindend memes ook zijn, ze helpen je niet echt om met je trauma om te gaan. Dat is waar Home Girls Unite om de hoek komt kijken, de steungroep voor oudste dochters die informatie, middelen, advies en evenementen deelt. Medeoprichter Yasin Bojang, 29, vertelt VICE haar toptips voor hoe oudste dochters hun leven weer kunnen oppakken.

Gewoon nee zeggen 

“Zelfs als je niet expliciet te horen krijgt dat je geen nee mag zeggen, kom je vaak in situaties waarin je het gevoel hebt dat het niet mag,” zegt Bojang. Ze raadt aan te oefenen met debatteren en onderhandelen met vrienden, om te leren hoe je jezelf kunt laten gelden en grenzen kunt stellen. En als ronduit “nee” zeggen te pijnlijk of problematisch voelt, raadt ze het zachtere “nu even niet” aan.

Bemoei je met je eigen zaken 

“Om de een of andere reden willen we iedereen helpen – dat zit in onze natuur”, zegt ze. “Maar begrijp dat je niet alles en iedereen hoeft op te lossen.” Bojang stelt voor om de mentaliteit van “anderen redden” te herkaderen als het feitelijk voorkomen dat ze essentiële levensvaardigheden ontwikkelen.

Neem een pauze 

“Niemand gaat dood als je vijf minuten gaat zitten”, zegt Bojang. “Als mensen thuis de afwas niet doen, laat je die gewoon opstapelen. Ze gaan niet vanzelf schoon worden en als je toch ingrijpt leert niemand het.” Het voelt misschien pijnlijk in het begin, maar hou vol – de capaciteiten van je gezin zouden je wel eens kunnen verrassen.

Ondanks de moeilijkheden lijken de oudste dochters die Bojang via Home Girls Unite ontmoet, nooit spijt te hebben van hun ervaringen – en ik voel hetzelfde. Als mijn broers en zussen cadeaus voor moederdag voor me kopen, als ik voel hoe hecht we zijn, als ik bedenk hoe het voor mijn ouders moet zijn geweest om op mijn leeftijd naar een vreemd (eerlijk gezegd, vijandig) land te verhuizen, is het moeilijk voor te stellen hoe het anders had kunnen zijn. Wij oudste dochters moeten misschien werken aan het opleggen van grenzen, maar deze nieuwe erkenning betekent dat de genezing al is begonnen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.