Black Mirror doet alsof de morning-afterpil hetzelfde is als een abortuspil

In dit artikel staan spoilers over de Arkangel-episode van het vierde seizoen van Black Mirror.

Vlak voor de jaarwisseling verscheen het vierde seizoen van Black Mirror op Netflix. Al snel vielen kijkers over de hele wereld over hoe de televisieserie noodanticonceptie, ofwel de morning-afterpil, weergeeft.

De aflevering ‘Arkangel’, geregisseerd door Jodie Foster en geschreven door Charlie Brooker, gaat over ene Marie en haar dochter Sara. Marie laat een chip implanteren bij de jonge Sara. De technologie in de chip, Arkangel genaamd, en laat ouders letterlijk door de ogen van hun kinderen kijken. Ook kunnen ouders via de chip de lichaamsfuncties en het stressniveau van hun kind monitoren. Sara groeit op tot puber, en op een dag ziet Marie via de chip per ongeluk dat haar dochter seks heeft. Marie weet door de chip dat Sara daar zwanger van is geworden. Dus haalt Marie 'noodanticonceptie' bij de apotheek en stopt dat ’s ochtends in Sara’s smoothie.

Op school moet Sara overgeven. Ze gaat naar de schoolverpleegster, die haar vertelt dat ze ziek is van de noodanticonceptie die ze nam om haar zwangerschap te beëindigen. Alleen: noodanticonceptie beëindigt een zwangerschap niet. Het kan enkel voorkomen dat iemand überhaupt zwanger wordt. Als je eenmaal zwanger bént, kan de morning-afterpil daar niets aan veranderen.

Boze kijkers riepen Black Mirror op Twitter ter verantwoording, voor het gelijkstellen van de morning-afterpil aan de abortuspil. Het verwarren van die twee heeft namelijk grotere gevolgen dan je misschien zou denken. Anti-abortusactivisten en wetgevers gebruiken in de VS al lang deze onjuiste vergelijking als een argument om noodanticonceptie - de morning-afterpil of het koperspiraaltje - niet te vergoeden, omdat het gebruik van noodanticonceptie volgens hen gelijkstaat aan het plegen van abortus. Dat is dus niet waar, zoals het Amerikaanse Congres van verloskundigen en gynaecologen bevestigt.

Ook in Nederland wordt de morning-afterpil door bepaalde christelijke pro-life groepen gelijk gesteld aan abortus, zoals door Schreeuw om Leven, de organisatie achter de Mars voor het Leven die vorige maand plaatsvond in Den Haag. Bij deze mars sloten meerdere vertegenwoordigers van christelijke politieke partijen zich aan, waaronder regeringspartij Christenunie.

De medische definitie van een zwangerschap is dat een bevrucht eitje zich innestelt in de baarmoeder. Noodanticonceptie werkt alleen voordat een bevrucht eitje is ingenesteld, en is effectief tot vijf dagen na onbeschermde seks. Het veroorzaakt geen abortus. Dit erkennen ook Nederlandse medische instellingen, waaronder de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie en het Nederlandse huisartsengenootschap. De bestanddelen van een morning-afterpil remmen de ovulatie of stellen die uit, zorgen ervoor dat sperma minder goed een eitje kan bereiken en voorkomen innesteling van een eitje. Het kan niet een zwangerschap beëindigen en is niet een verkapte abortus.

Kortom, Sara was ofwel niet echt zwanger en de noodanticonceptie voorkwam bevruchting van een eitje, of Marie heeft eigenlijk een abortuspil gehaald bij de apotheek en niet noodanticonceptie. (Dat laatste is trouwens in Nederland niet mogelijk, en plannen om de abortuspil via de huisarts te verstrekken zijn uit het regeerakkoord van Rutte III geschrapt onder invloed van, jawel, bovengenoemde christelijke partijen.)

Hoe dan ook: deze episode geeft verkeerd weer hoe noodanticonceptie werkt. Daniel Grossman, hoogleraar Obstetrie, gynaecologie en voortplanting aan de Universiteit van California San Francisco spreekt de makers van de show aan op het niet alleen verkeerd weergeven van noodanticonceptie, maar ook op het tonen van macht over de voortplanting van een andere vrouw.

Noodanticonceptie op dezelfde hoop gooien als de abortuspil is in Nederland gezien het politieke klimaat al niet heel bevorderlijk voor het debat, maar voor Amerikanen is het ronduit schadelijk.

Trump heeft meerdere mensen aangesteld in zijn departement van Volksgezondheid die de mythe dat noodanticonceptie een vorm van abortus is zelf ook uitdragen. En in 2014 kregen de christelijke eigenaren van het bedrijf Hobby Lobby gelijk van het Hooggerechtshof, toen zij weigerden spiraaltjes van werknemers te vergoeden omdat zij het spiraaltje zien als abortus. Dit terwijl de Affordable Care Act stelt dat bedrijfsverzekeringen spiraaltjes volledig moeten vergoeden. Door de uitspraak kunnen ook andere bedrijven in het land vergoeding van het spiraaltje ontlopen op basis van de geloofsovertuiging van de bedrijfseigenaar.

Afgelopen najaar wilde de Amerikaanse regering alle bedrijven toestaan om überhaupt geen anticonceptie meer te vergoeden als zij daar 'religieuze of morele bezwaren' tegen hadden. Die regel is voorlopig tegengehouden door twee procureur-generaals, maar er liggen plannen om de definitie van wanneer een mensenleven begint te veranderen naar het moment van de conceptie. Dan worden de morning-afterpil en het koperspiraaltje in dezelfde categorie geplaatst als abortus. (En we weten hoe de Trump-regering denkt over abortus: zo was vicepresident Mike Pence aanwezig bij de Amerikaanse versie van de Mars voor het Leven in Washington.)

Dat een populaire televisieserie het idee voedt dat noodanticonceptie hetzelfde is als een abortus is dus wel het laatste dat het land nodig heeft - en in ons land is het ook zeker niet fraai.