Illustratie door Titia Hoogendoorn
Illustratie door Titia Hoogendoorn 

FYI.

This story is over 5 years old.

Identiteit

Vrouwelijke voetballers vertellen over seksisme op het veld en in de kleedkamers

“Mijn vrouwelijke teamgenoten wilden geen vrouwelijke coach, omdat ze dachten dat mannen nou eenmaal meer autoriteit hebben. Toen kon ik mijn hoofd wel in de magnetron stoppen.”

De KNVB maakte vorige maand bekend dat er met de Oranjevrouwen een akkoord is bereikt over een hogere financiële vergoeding voor hun positie. De vergoeding is nog steeds niet te vergelijken met die van onze mannelijke voetballers, maar doet in ieder geval iets meer recht aan de prestaties van het vrouwenteam, dat afgelopen zomer Europees kampioen werd. Vivianne Miedema, een van de Oranje Leeuwinnen, vindt dit terecht: “We werken immers even hard. We hoeven niet meer het schoothondje van het voetbal te zijn," vertelde ze aan Trouw. Dat veranderingen als deze terecht zijn kan ik alleen maar onderstrepen, maar ongelijke salarissen zijn slechts een klein onderdeel van de genderongelijkheid binnen de voetballerij. Zo staat de KNVB vrouwen pas sinds 1979 toe lid te worden van een voetbalvereniging. De sport werd daarvoor beschouwd als te ruw voor vrouwen. Volgens sporthistoricus Marja Derks was “sportparticipatie door vrouwen nooit vanzelfsprekend,” en werd het gezien als “binnendringen in een aan mannen toebehorend veld.” FIFA-voorzitter Sepp Blatter kwam in 2004 onder vuur te liggen, toen hij zei dat vrouwelijke voetballers in strakkere broekjes en shirtjes zouden moeten spelen. Dat zou het spel “aantrekkelijker maken voor mannen,” aldus Blatter. De populariteit van vrouwenvoetbal heeft de laatste tijd een vlucht genomen, mede dankzij de winst van de felbegeerde titel afgelopen zomer door Oranje. Maar dat seksisme binnen de voetbalwereld – misschien wel een van de grootste mannelijke bolwerken – een structureel probleem is, blijft helaas een feit. Om meer inzicht te krijgen in hoe vrouwelijke spelers hier vandaag de dag zelf over denken, sprak ik een aantal (semi-)professionele spelers en een manager. Dit is wat ze me vertelden.

Advertentie

Merel van Dongen, 24, speelt voor het Nederlands elftal en Ajax

Broadly: Hoi Merel, hoe staat het met seksisme in de Nederlandse voetbalwereld?
Merel van Dongen: Om te beginnen wil ik zeggen dat ik geen Calimero-houding wil aannemen – zo van, zij zijn groot en ik ben klein. Ik wil niet zeuren, maar goodwill creëren. Daarmee behaal je meer winst, en we zijn al blij dat het ieder jaar weer een stapje beter gaat, bijvoorbeeld met het salaris. Dat begrijp ik. Wanneer ben je wel in aanraking gekomen met seksisme?
Er zijn tal van voorbeelden. Bijvoorbeeld bij de verdeling van de velden, waarbij wij moeten vechten voor een plekje. De mannen van het eerste elftal van Ajax spelen natuurlijk gewoon in de Arena. Het beste veld dat daarop volgt is het hoofdveld; hier mogen maar drie teams spelen, en dan zou je verwachten dat dit het eerste vrouwenteam is. Maar wij mogen er überhaupt niet spelen. Jong Ajax gaat voor, daarna volgen de jongens van de A1 [tot 17 jaar, red.] en dan komen de jongens van de B1 [tot 15 jaar, red.]. Als je in een ‘normaal’ bedrijf zou zien dat vrouwen pas op de vierde plek komen, dan zou je daar je vraagtekens bij zetten. Maar in de voetbalwereld is alles nog zo nieuw. Ik las in een blog je frustratie over de kloof tussen mannen- en vrouwenvoetbal.
Ja, ik heb een stuk geschreven over de wereldwijde aandacht die Maikey Parami kreeg toen hij in de kwartfinale van het bekertoernooi het winnende doelpunt maakte, en de volgende dag gewoon naar zijn stage bij de HEMA ging. Niemand besteedt er aandacht aan als vrouwen iets soortgelijks doen na het spelen van het wereldkampioenschap. Ik schreef dat ik het raar vond, omdat het voor ons vrouwen heel normaal is: na het wereldkampioenschap in Canada gingen teamgenoten gelijk weer door met hun studie of hun bijbaan in een schoenenwinkel of de supermarkt. En dat terwijl we dus net in stadions met 45.000 toeschouwers hadden gespeeld.

"Het afgelopen seizoen werden we met Ajax Nederlands kampioen, maar alleen het Parool besteedde er 77 woorden aan. Verder werd het nergens vermeld."

Advertentie

Ook heb ik geschreven over hoe we met Ajax het afgelopen seizoen kampioen van Nederland werden, maar er de volgende dag alleen in het Parool 77 woordenaan werden besteed. Verder werd het nergens vermeld. Als mannen kampioen worden is het een week lang voorpaginanieuws. Het contrast met de vrouwen is zó groot.

Sofie Lakmaker, 23, vrouwenselectie van SC Buitenveldert en AVV Swift

Broadly: Hoi Sofie, maak je seksisme mee binnen jouw club?
Sofie Lakmaker: Afgelopen jaar had ik een vrouwelijke hoofdcoach. Zij werd in de bestuurskamer continu aangezien voor assistent-coach. Dat laat zien in hoeverre een vrouw in een bestuursfunctie in de voetbalwereld serieus wordt genomen. En jijzelf?
Het is vooral zo dat het eerste elftal van de mannen boven het eerste van de vrouwen staat. Daardoor krijgen deze mannen, om maar een voorbeeld te noemen, voor de wedstrijd altijd een lunch geserveerd – terwijl vrouwen uit het eerste dat niet krijgen. Je went eraan dat mannen meer krijgen, al ben je het er niet mee eens. Ook al spelen ze drie klassen onder je, toch krijgen ze de beste kleedkamer en het eerste veld. Ik hoorde een coach een keer tegen jongens op het veld zeggen dat ze harder hun best moesten doen, omdat ze "toch geen meisjes waren.” Ik denk dat dit soort dingen best vaak gezegd worden.

"Afgelopen jaar had ik een vrouwelijke hoofdcoach. Zij werd in de bestuurskamer continu aangezien voor assistent-coach."

Advertentie

Hoe gaan andere vrouwen in je team om met dit soort situaties?
Vrouwen kunnen ook seksistisch tegenover andere vrouwen staan. Een dieptepunt voor mij persoonlijk was dat mijn teamgenoten geen vrouwelijke coach wilden, omdat zij dachten dat mannen nou eenmaal meer autoriteit hebben. Toen kon ik mijn hoofd wel in de magnetron stoppen.

Word je door dat soort opmerkingen geraakt?
Ik heb lang gedacht dat het geen impact op me had, maar ik realiseer me nu dat je als vrouw altijd moet bewijzen dat je goed genoeg bent. Je staat standaard 1-0 achter. Dat merk ik bijvoorbeeld aan de bewijsdrang die ik heb richting scheidsrechters: als ons team slecht speelt, schaam ik me veel meer tegenover de scheidsrechter, omdat hij een man is. Tegenover mijn tegenstanders en teamgenoten hoef ik niets te bewijzen, omdat zij ook vrouwen zijn.

Saskia Bertolini, 24, SC Buitenveldert Topklasse

Broadly: Hoi Saskia, hoe ervaar jij seksisme in de Nederlandse voetbalwereld?
Saskia Bertolini: Ik zie progressie – vrouwen worden steeds serieuzer genomen, zeker nu het Nederlands vrouwenelftal zo goed bezig is. Maar de sport is nog steeds ingericht op mannen. Toen ik jonger was, speelde ik in een gemengd team. Voor mij was er überhaupt geen kleedkamer, en ik kon dus nooit douchen. Er werd ook geen moeite gedaan om de club vrouwvriendelijker te maken, en het voelde daardoor alsof ik er niet echt mocht zijn. De stap naar een vrouwenteam was dan ook heel erg fijn.

"Als vrouw wordt er minder goed voor je gezorgd: op de club kregen wij bijvoorbeeld altijd de afdankertjes als tenue."

Advertentie

Wordt vrouwenvoetbal naar jouw idee tegenwoordig serieuzer genomen?
Vrouwenvoetbal wordt vaak afgedaan als: o, die proberen ook een balletje te trappen. Ook wordt er minder goed voor je gezorgd: op de club kregen wij bijvoorbeeld altijd de afdankertjes als tenue. Er wordt onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen, en mannen worden standaard voorgetrokken. Dat vind ik oneerlijk, het wordt vrouwen onnodig moeilijker gemaakt.

Leonne Stentler, 31, speelde in de Eredivisie, bij Ajax en in het Nederlands Elftal

Broadly: Ha Leonne, wat is jouw algemene ervaring met seksisme in de voetbalwereld?
Leonne Stentler: Op de middelbare school werd ik een periode lang uitgemaakt voor manwijf, omdat ik goed kon voetballen en sportief was. Dat soort opmerkingen werden alleen door jongens gemaakt, dus het leek erop dat ze jaloers waren. Op school deed ik alsof het me niets deed, maar het raakte me wel degelijk. Ik kon goed voetballen, dus men ging er vaak vanuit dat ik een jongetje was. Dat vind ik typerend. Als je ergens heel goed in bent, vooral voetbal, dan word je blijkbaar vaak aangezien voor een man. Hoe ging dit verder toen je ouder werd?
Op een gegeven moment kwam ik bij Jong Oranje terecht. Daar merkte ik dat alle vrouwelijke spelers dezelfde verhalen hebben. Dat voelde prettig, het was thuiskomen. Hoe reageerde je omgeving toen je professioneel begon te voetballen?
Vroeger werd het niet serieus genomen. Toen ik aan de Universiteit van Amsterdam studeerde, werd er bijvoorbeeld geen rekening gehouden met het feit dat ik bij ADO Den Haag speelde. Er werd gezegd: “Het is jouw keuze om te voetballen naast je studie, andere studenten met een bijbaantje moeten ook gewoon naar de werkgroep komen.” Toen ik naar Ajax overstapte, kwam daar verandering in.

"Als kind kon ik goed voetballen, dus men ging er vaak vanuit dat ik een jongetje was. Als je ergens heel goed in bent, vooral voetbal, dan word je blijkbaar aangezien voor een man."

Advertentie

Wat doe je zelf om de gelijkheid in de voetbalwereld te bevorderen?
Nou, ik maak samen met Fresia Cousiño Arias het YouTube-programma VV Kicks, het enige programma over vrouwenvoetbal. Ook heb ik tijdens mijn studie aan de UvA onderzoek gedaan naar het imago van vrouwenvoetbal. Er bleek geen plek te zijn waar vrouwenvoetbal serieus werd neergezet; logischerwijs willen vrouwen er dan ook niet aan meedoen. We zijn toen begonnen met het opzetten van een vrouwenvoetbalkledingmerk. Ik vond het belangrijk om iets te doen aan het feit dat meisjes die voetballen verplicht mannenkleding aanmoeten. Want dan voel je je geen meisje, en voel je je ook niet welkom. Zo kwam ik op LIONA Soccer: kleding speciaal voor vrouwen, in plaats van de oude shirts van heren 3, die veel te groot zijn, waardoor je als een hobbezak over het veld loopt. Ik heb met onder andere Merel van Dongen rond de tafel gezeten. We hebben al onze favoriete hardloopkleding verzameld, om te kijken wat kleding voor ons comfortabel maakt. Nu hebben we drie eredivisieteams en vijftien amateurteams die in onze kleding rondlopen. Hoe werd er door de mannen op gereageerd?
Verenigingen snapten het wel, want “vrouwen lopen altijd te zeuren over de kleding.” Er is over het algemeen een bestuur met mannen dat beslist over vrouwen, maar hierin namen we zelf de leiding: een kleine maar belangrijke verandering. Nog zoiets: bij Oranje zit er welgeteld één vrouw in het bestuur namens vrouwenvoetbal, dat overigens onder amateurvoetbal valt. Wow, waarom valt vrouwenvoetbal onder amateurvoetbal?
Haha, ik dacht al dat je dat zou vragen. Het heeft te maken met de beschikbare budgetten. Uiteraard is je perceptie van topsport niet dat dit onder ‘amateurvoetbal’ zou moeten vallen – dat lijkt dus krom. Maar voetbal is conservatief, dus echte verandering kan nog even op zich laten wachten.

Daphne Korster, 36, manager vrouwenvoetbal Ajax, voormalig aanvoerder Nederlands elftal en speler bij Ajax

Broadly: Hoi Daphne, waarom valt vrouwenvoetbal eigenlijk onder amateurvoetbal?
Daphne: Dat vraag ik me ook nog steeds af. Omdat het in 1972 zo besloten is, en sindsdien onveranderd is gebleven. Je hebt de betaalde voetbaltak en de amateurvoetbaltak, en in 1972 was het ‘logisch’ om vrouwenvoetbal onder amateurvoetbal te scharen. Nu kun je je sterk afvragen of dat nog steeds de ideale situatie is. Want inmiddels is het natuurlijk betaald.
Ja, maar daar gaat het mij niet eens om. Het is aan de KNVB om te erkennen dat het een volwaardige tak is, en niet ergens onderaan bungelt. Het betaalde voetbal was er eerder dan het vrouwenvoetbal en dus zitten we in een andere ontwikkelingsfase, en dat betekent dat je op veel fronten anders moet handelen. Dat het Nederlands vrouwenteam afgelopen zomer Europees kampioen is geworden, terwijl het officieel nog steeds onder amateursport valt, is krom. Vooral voor de beeldvorming is dat niet handig: de speelsters worden zo belemmerd in hun carrière.

"Het is aan de KNVB om te erkennen dat vrouwenvoetbal een volwaardige tak is, en niet ergens onderaan bungelt."

Heb jij het idee dat mannen en vrouwen gelijk behandeld worden binnen de sport?
Nee, lang niet altijd. Kijk alleen al naar het hele verhaal rondom betaald voetbal en amateurvoetbal. Toch probeer ik me er niet te veel op te focussen, ik kijk liever vooruit naar wat er moet gebeuren om het gat kleiner te maken.