In sommige Russische steden vind je meer garages dan huizen

Een van de leukste accounts op Instagram is @lookatthisrussian. Tussen alle voorspelbaarheid van je timeline vind je hier zaken als knokpartijen, ontploffingen en grote kale mannen die zichzelf voor de lol taseren. Wat voor bizarre dingen er ook gebeuren, de reacties van slachtoffers en omstanders zijn vaak verrassend kalm. Dashcambeelden leren je dat als je je auto het water in rijdt, je gewoon naar wal moet sturen, en dat als je een enorme brandende meteoriet ziet het verstandig is om je zonneklep omlaag te doen zodat je niet afgeleid raakt van het verkeer. 

Een deel van de aantrekkingskracht van @lookatthisrussian schuilt in de platheid ervan. Rusland als land dat op geen manier lijkt op wat je kent, haar inwoners als goedlachse barbaren of stoïcijnse omstanders. Stiekem hoopte ik op eenzelfde manier naar Garage People te kijken, de eerste full-length documentaire van Natalija Yefimkina. Ze volgt een handjevol eigenaren van bijzondere garages in een oud mijnstadje in de buurt van Moermansk, diep in het ijzige noorden van Rusland. 

Op het eerste gezicht vormen de garages bij elkaar een enorm rariteitenkabinet: eindeloos veel kleine hokjes met een geheel eigen invulling. We zien onder andere een vrouw met acht worsthondjes, een sportschool, twee mannen die cosplayen als militairen (en met echte machinegeweren schieten) en een enorme kippenkweker. Er wordt zelfgestookte wodka gedronken, er zijn dronken ruzies en er hangen portretten van Poetin.

Toch wordt al in de openingsscène duidelijk dat Garage People niet gemaakt is om te lachen om gekke Russen. We zien een oude man voorzichtig een ladder afdalen in zijn garage om daar zijn kleinzoon te ontmoeten. Samen verkennen ze een eindeloos grottencomplex, waar hij zijn leven lang in zijn eentje aan heeft gegraven. Waarom weet hij eigenlijk niet, hij heeft zijn hart gevolgd, vertelt hij. Hoewel hij al flink op leeftijd is en de dieper gelegen verdiepingen nog onbegaanbaar ogen, is zijn doel om het op een dag cadeau te doen aan zijn kleinzoon. Die lijkt nog niet echt te weten wat hij ermee moet, maar hij is alsnog enthousiast.

De knusse en kleurrijke persoonlijke ruimtes steken af tegen de ijzige, bergachtige omgeving, die prachtig in beeld wordt gebracht maar toch vooral troosteloos blijft. Waar het dorpje precies ligt komt niet aan bod in de docu. In een interview vertelde Yefimkina dat ze het niet wilde specificeren, omdat je zulke garages overal in Rusland kan vinden. Het gaat haar om het fenomeen; in sommige steden schijnen meer garages dan huizen te staan. 

De garages bieden een plek om te dromen en te ontsnappen aan de sleur. Dit is goed te voelen bij een van de jongere personages, Ilja L, een dichter en leider van het lokale garagebandje. In een kringgesprek met de andere bandleden delen de zangeres en gitarist hun plannen om naar het buitenland te vertrekken en nooit meer terug te komen als er genoeg geld valt te verdienen. Je ziet dat Ilja bezorgd is over de toekomst van de band, maar hij wil ze niet in de weg liggen. Zelf werkt hij overdag in de mijn. 

Die twijfels en dromen van de karakters worden mooi in beeld gebracht. Roman, de kippenkweker, blijkt bijvoorbeeld een man vol gevoel te zijn. Tijdens een etentje met de buurvrouwen vertelt hij dat zijn eerste vrouw aan een hartaanval is overleden en zijn tweede aan kanker. Hij voelt zich machteloos, maar zou tegelijkertijd met niemand willen ruilen. Wat van hem is, is van hem.

In een later fragment zien we hem op een date in een restaurant, waar het zowaar gezellig is. Er knipperen discolichten, speelt een band en er wordt gedanst. Zijn date Julia zit wel vol verlangen naar een ander leven: ze wil de zee zien en naar Praag. Tijdens het schuifelen wijst Roman haar op een gebronsde jongen op de dansvloer, waarop zij zich afvraagt of hij misschien naar de Dominicaanse Republiek is geweest. Daar wil ze ook zo graag nog een keer heen. Het is nog niet te laat, reageert Roman.

Garage People is een kalm portret van de garagemensen en hun zielenroerselen. Wat op het eerste oog net zo vreemd lijkt als die maffe Instagram-Russen, voelt op het eind herkenbaar. De documentaire vraagt niet om je medeleven, maar je plaatst jezelf automatisch in hun omgeving. Als je een garage in een ijzig stuk Noord-Rusland tot je beschikking had, wat zou je er dan in godsnaam mee doen? 

Garage People is maandag 30 november te zien op documentairefestival IDFA. Klik hier voor meer informatie.