Vrouwelijke overlevenden van Syrische gevangenissen vertellen over hun vreselijke ervaringen

De 45-jarige Zahira* werd in 2013, terwijl ze in de buitenwijken van Damascus aan het werk was, gearresteerd. Haar eerste 15 dagen in gevangenschap, die ze doorbracht op het Mezzeh Military Airport, waren zo gruwelijk dat het woord 'nachtmerrie' de lading niet eens dekt.

Toen Zahira arriveerde, werd ze aan een bed vastgebonden en werd ze meerdere malen het slachtoffer van een groepsverkrachting – zowel oraal als vaginaal – door vijf mannen. Later werd ze anaal, oraal en vaginaal verkracht en haar ondervrager, die alles vastgelegd had op film, dreigde om de beelden aan mensen in haar gemeenschap te laten zien.

Naast het seksuele geweld werd Zahira ook fysiek gemarteld: ze werd geëlektrocuteerd, met een plastic tuinslang op haar rug en voetzolen geslagen, haar rug werd omgebogen, ze werd in een isoleercel neergezet en persoonlijke verzorging, medische zorg en toegang tot een toilet werden haar ontzegd.

Na een maandenlange beproeving waarbij Zahira in verschillende, illegale gevangeniscomplexen werd ondergebracht, werd ze uiteindelijk vrijgelaten. Degenen die haar gevangen hielden hadden zich vergist, en dachten dat Zahira was overleden aan het misbruik. Inmiddels is Zahira incontinent door de vele verkrachtingen die ze heeft moeten doorstaan, en heeft ze maandenlang in een ziekenhuis doorgebracht om reconstructieve chirurgie te ondergaan.

Zahira is niet de enige vrouw die zo heftig misbruik is onder het regime van president Assad. Een nieuw rapport van de organisatie Lawyers and Doctors for Human Rights (LDHR), Voices from the Dark: Torture and Sexual Violence Against Women In Assad's Detention Centers, legt de schaal bloot waarop vrouwen in Syrische gevangenissen het slachtoffer geworden zijn van martelingen en seksueel misbruik, en vertelt de verschrikkelijke verhalen van acht vrouwen die de illegale gevangenissen van het Syrische regime overleefd hebben. Allemaal zijn ze gemarteld, en veel van hen zijn het slachtoffer geworden van seksueel misbruik en verkrachtingen. Drie vrouwen hebben een poging gedaan zelfmoord te plegen terwijl ze in gevangenschap zaten; een van deze vrouwen, Ayda*, werd verkracht onder een portret van Assad, en werd later zes dagen lang in een cel zonder ramen gestopt, met een dode celgenoot.

Alle getuigenissen in het rapporten zijn onafhankelijk onderzocht door een team van advocaten en artsen, wiens doel gerechtigheid is voor Ayda, Zahira en alle andere Syrische slachtoffers, of ze nou mannelijk of vrouwelijk zijn. Men denkt dat nog tienduizenden individuen in illegale detentiecentra in Syrië verblijven; waarvan het gros vrouw is.

"Veel van de vrouwen en meisjes meldden tijdens hun gevangenschap slachtoffer geworden te zijn van verkrachtingen. Het seksuele geweld draait puur om het uitoefenen van macht, en niet om lust," legt een woordvoerder van LDHR uit. "Elke verkrachte vrouw werd verteld dat ze dit verdient, omdat ze een terrorist is."

Alhoewel veel van de vrouwen die tijdens de uitbraak van de eerste maatschappelijke onrust gearresteerd werden politieke activisten of hulpverleners waren, lijkt het erop dat veel vrouwen nu gearresteerd worden voor de misdaden die hun mannelijke familieleden zouden hebben gepleegd. Ook worden vrouwen vaak als ruilmiddel gebruikt, aldus LDHR. Ayda en Zahira weten allebei nog steeds niet waarom ze überhaupt vast werden gezet.

De vrouwen in het verslag van LDHR hebben weliswaar weten te ontsnappen, maar hebben veel sociale en psychologische littekens overgehouden aan alles wat ze hebben moeten doorstaan. "We moeten deze vrouwen ondersteunen en ervoor zorgen dat ze toegang krijgen tot alle soorten hulp die ze nodig hebben – vooral vanwege de psychologische impact," vervolgt de woordvoerder. "We moeten hun verhalen, en soortgelijke ervaringen van andere, Syrische vrouwen, blijven vertellen, om seksueel geweld te voorkomen en het stigma te verminderen. Kosten noch moeite mogen worden gespaard om deze systematische martelingen en het seksuele geweld in deze gevangenissen aan het licht te brengen. Er moeten onderzoeken worden gestart om de namen van de daders te achterhalen en hen verantwoordelijk te houden voor hun daden."

Voorvechters hebben goede hoop dat vrouwen als Ayda en Zahira op een dag gerechtigheid zullen vinden voor wat hen aangedaan is. Door hun verhalen te vertellen hopen ze aandacht te generen voor het lot van andere vrouwen die momenteel wegkwijnen in gevangenissen zoals de Adra-gevangenis, in Damascus, waar volgens Amnesty International veel Syrische vrouwen worden vastgehouden. In het Verenigd Koninkrijk bereidt een groep ontsnapte, Syrische gevangenen momenteel een tentoonstelling voor, om de verhalen van deze vrouwen naar buiten te brengen. Maar voorvechters vermoeden dat het nog lang gaat duren voordat er sprake zal zijn van gerechtigheid.

"We hebben vertrouwen in deze zaak door de geschiedenis van andere landen, we proberen van hun ervaringen te leren," vervolgde de woordvoerder. "Dit fenomeen – waarbij vrouwen worden gemarteld en gedegradeerd tot niets – is zo'n wijdverspreid probleem, dat wij geloven dat er wereldwijde druk zal volgen vanuit de gemeenschap van mensenrechtenactivisten."

* Namen zijn aangepast wegens privacy en bekend bij de redactie.