Een Australisch café laat mannelijke klanten 18 procent ‘mannenbelasting’ betalen

Het besluit van een Australisch café om hun vrouwelijke klanten 18 procent minder te laten betalen dan mannen – om zo aandacht te generen voor de genderloonkloof – heeft veel internationale media aandacht gekregen. Mannen begonnen namelijk te protesten. Handsome Her, een veganistisch café in Melbourne, kondigde de stap aan op een krijtbord voor het café. "Handsome Her is een café voor vrouwen, door vrouwen," stond er op het bord. "Mannen moeten 18 procent belasting betalen om zo een afspiegeling te zijn van de loonkloof – de opbrengst zal worden gedoneerd aan een vrouwenorganisatie." De loonkloof in Australië – het verschil in het gemiddelde loon tussen mannen en vrouwen – was in 2016 zo'n 18 procent. De meest recente cijfers over de loonkloof in Nederland komen uit 2014. Volgens het CBS verdienen vrouwen bij de overheid 10 procent minder en in het bedrijfsleven is dat 20 procent, maar hierbij wordt geen rekening gehouden met verschillende achtergronden. Wat de gender gap index betreft (waar de loonkloof een onderdeel van uitmaakt): die is in Nederland voor driekwart gedicht.

Eigenaar Alex O'Brien vertelde in een interview met Broadsheet Melbourne dat de maatregel is getroffen om bewustzijn te genereren voor het verschil in loon tussen mannen en vrouwen. "Ik wil dat mensen erover nadenken, omdat deze loonkloof al een eeuwigheid bestaat – ik wil dat mensen wakkergeschud worden. Ik vind het leuk dat mannen nu gedwongen worden over hun eigen privilege na te denken," vertelt O'Brien. De extra kosten worden één week in de maand in rekening gebracht en zijn vrijwillig: mannen die bezwaar hebben, hoeven niet extra te betalen. "We leggen de toeslag niet op, het is vrijwillig," vertelt O'Brien aan Broadsheet Melbourne. Het geld wordt gedoneerd aan een goed doel voor Aboriginal vrouwen en hun kinderen.

Dit is niet het enige initiatief dat de loonkloof onder de aandacht wil brengen. Zo had je in New Hampshire in Amerika het café Works Bakery, waar vrouwelijke klanten 79 procent minder betaalden dan mannen tijdens de Internationale Vrouwendag van 2016. Maar hoewel er steeds meer oog is voor loonongelijkheid, is er nog steeds sprake van maar weinig verandering. Helpen zulke acties daadwerkelijk om bewustzijn te creëren of werkt het averechts? Zoals te verwachten ontstond er veel ophef online over Handsome Her (daartegenover waren ook veel mensen enthousiast over het idee). "Ik wil dat vrouwen gelijkwaardig en met respect worden behandeld, maar dit slaat nergens op," schreef iemand op Twitter. Een andere gebruiker noemde het "illegaal". "In Engeland staat in Artikel 29 van de wet dat discriminatie door dienstverleners verboden is als het gaat om het leveren van goederen en diensten, dus technisch gezien is dit tegen de wet," zegt Suzanne Horne van de afdeling arbeidsrecht van advocatenkantoor Paul Hastings in Londen. "Over het algemeen worden prijsverschillen gebaseerd op gender op een bepaalde manier verpakt om het verschil te rechtvaardigen," legt Regina Austin van de Penn Law School in Amerika uit. Ze noemt daarbij deodorant als voorbeeld, omdat het vaak duurder voor mannen dan voor vrouwen is. Austin vraagt zich af of een vrijwillige toeslag voor mannen, zoals bij Handsome Her, illegaal in Amerika zou zijn. Sommige experts zeggen, los van het feit of het legaal is of niet, dat deze maatregel niet voor veel verandering gaat zorgen. "Het is een sympathiek gebaar, maar het is niet echt effectief," zegt hoogleraar Diane Perrons van de London School of Economics in Engeland. "Maar als het een gesprek op gang brengt over de loonkloof, dan is het wel nuttig. De genderloonkloof zit diepgeworteld, maar het is goed om het bestaan ervan te erkennen, met name als we er binnen de politiek iets aan willen doen."