De foto's van Martine Kamara tonen dat je ook met grote borsten en heupen androgyn kan zijn

Bij het begrip androgynie denk je al snel aan elf-achtige figuren als Tilda Swinton of Ruby Rose, die met met hun dunne lichamen ergens tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid in zweven. Op die manier worden androgyne mensen in ieder geval gerepresenteerd in de media, zowel op tv als in de modebladen. Maar wat als je er niet zo uitziet, omdat je bijvoorbeeld een vrouw van kleur bent of omdat je brede heupen en grote borsten hebt, maar je toch aangetrokken voelt tot die androgyne genderexpressie? Kan je androgyn zijn met een lichaam dat door de buitenwereld al snel als vrouwelijk wordt bestempeld?

Dat gegeven onderzoekt fotograaf Martine Kamara (24) in hun nieuwe fotoserie, waarin verschillende mensen worden getoond die allemaal op hun eigen manier experimenteren met de wisselwerking tussen mannelijke en vrouwelijke genderexpressie. “Ik kreeg van Beyond Photography een opdracht om foto’s te maken voor een expositie met als thema ‘utopia’,” vertelt Martine per telefoon aan VICE. “En een onderdeel van een utopie is voor mij representatie van mensen die er uitzien zoals ik.” De foto’s van Martine zijn te zien op de NDSM Fuse in Amsterdam, samen met het werk van zeven andere beeldende kunstenaars.

Martine vertelt dat het typische beeld van een androgyne vrouw in de media vooral eentje is waarbij de vrouw zowel wit als dun is. “Voor een persoon van kleur met een androgyne expressie kan dat enorme invloed hebben op hoe je jezelf ziet,” vertelt Martine. “Omdat ik niet in dat typische plaatje van een androgyn persoon pas, ik heb namelijk heupen en billen, twijfelde ik er vaak aan of ik wel masculien genoeg was. Daarom wilde ik graag androgyne mensen portretteren met verschillende genderidentiteiten, die net als ik moeten dealen met heupen, borsten en billen.” Op deze manier wil Martine laten zien dat iedereen, of je nu een ‘vrouwelijk’ lijf hebt of niet, kan experimenteren met zowel vrouwelijke als mannelijke expressie. En om dat te kunnen ontdekken, is representatie heel belangrijk.

Dat heeft Martine zelf ook ervaren in hun jeugd. Martine groeide op in Almelo, waar die niet in aanraking kwam met een divers beeld van wat androgynie zou kunnen inhouden. “Vanaf het moment waarop ik mezelf mocht aankleden, rond mijn achtste, voelde ik me al aangetrokken tot dat androgyne,” vertelt Martine. “Ik vond dat ik eruitzag als een jongen in een jurk. Het klopte niet.” Martine vertelt dat die vooral jongenskleren wilde dragen. “Ik werd daar wel om uitgelachen. Als ik hetzelfde shirt droeg als een jongen, vonden mensen dat hilarisch. Ik was daar vatbaar voor, dus als tiener droeg ik vooral meisjeskleren.” 

Er veranderde veel toen Martine naar de Randstad verhuisde om te studeren. “Ik wist tijdens mijn middelbare schooltijd niet echt zeker of ik lesbisch was, maar drie maanden nadat ik verhuisd was kwam ik uit de kast. Ook droeg ik vanaf dat moment vooral androgyne kleren, waarin ik me fijn voel. De week na mijn afstuderen knipte ik eindelijk al mijn haar af,” vertelt hen. “Het is echt niet zo dat ze in Almelo tegen homoseksualiteit zijn, maar het hielp me enorm om in een omgeving terecht te komen waar openlijk wordt geëxperimenteerd met seksualiteit en gender. Daardoor kwam ik er ook achter hoe cruciaal representatie is.” 

Enkele weken geleden plaatste Martine een oproepje op Instagram voor een fotoshoot. Zo kwam die in contact met verschillende mensen van kleur, die zich zowel vrouwelijk als mannelijk voelen en spelen met die identiteit. “Uiteindelijk koos ik wel voor mensen die geboren zijn in het lichaam van een vrouw, omdat ik die vrouwelijke rondingen in beeld wilde brengen. De mensen die uiteindelijk reageerden, waren wel ontzettend verschillend: er reageerden vrouwen, non-binaire mensen en genderfluïde mensen,” zegt Martine. 

Ook de manier waarop deze mensen androgynie interpreteren is ontzettend divers. “Sommigen kleedden zich altijd al androgyn, maar anderen wisselen tussen vrouwelijke en mannelijke expressie,” vertelt Martine. 

Op de portretten die Martine maakte dragen de mensen allemaal hetzelfde witte hemd en een blauwe jeans. “Ik wilde illustreren dat androgynie in meer zit dan alleen maar kleding. Het zit ook in hoe je je identificeert,” vertelt hen daarover. “Ook wilde ik laten zien dat we, ondanks dat we allemaal van elkaar verschillen, een groep zijn. We staan hier samen in.”

“In gesprekken met die androgyne mensen kwamen toch vaak dezelfde struggles terug,” zegt Martine. “Zo heeft iedereen wel een voornaamwoordcrisis gehad. Iedereen had wel een moment waarop ze dachten: shit, ik dacht altijd dat ik aangesproken wilde worden met ‘zij/haar’, maar past dit wel bij me?” Een ander onderwerp dat terugkeerde is de neiging van de wereld om iedereen – hoe genderneutraal iemand ook is – in een hokje te plaatsen. “Als iemand zich mannelijk kleedt maar tegelijkertijd nagellak draagt, roept dat bijna altijd verwarring op. Mensen hebben altijd verwachtingen van je, ook al heb je een veranderende identiteit.”

Uiteindelijk werd het project een persoonlijke ontdekkingstocht voor Martine. “Ik dacht bijvoorbeeld altijd dat meisjes me niet meer aantrekkelijk zouden vinden als ik me mannelijk zou kleden en mijn haar zou afknippen,” vertelt Martine. “Maar dat klopt echt absoluut niet. Door mensen te fotograferen die gelukkig zijn met hun androgyne identiteit, en daarin ook aantrekkelijk gevonden worden, ging die angst om afgewezen te worden weg bij mij. Door die gesprekken heb ik ook besloten dat ik even wil experimenteren met genderneutrale voornaamwoorden. Ook besefte ik hoe logisch het eigenlijk is om met je identiteit te experimenteren en hoe fijn het juist kan zijn om dat te omarmen. Androgyne expressie kan op zoveel verschillende manieren.”

De foto’s zijn te zien op op de expositie ‘Utopia’, samen met het werk van zeven andere kunstenaars, tot 15 augustus op NDSM Fuse in Amsterdam. Volg Martine op Instagram om meer van hun werk te zien.