Iris werd aangerand door een man die zich voordeed als Uber-chauffeur
Illustratie door Elzeline Kooy 

FYI.

This story is over 5 years old.

Identiteit

Iris werd aangerand door een man die zich voordeed als Uber-chauffeur

“Ik vertelde aan mijn vriend wat er was gebeurd, en toen zagen we in de app dat de rit was geannuleerd. Alsof-ie nooit had plaatsgevonden.”
Noor Spanjer
Amsterdam, NL
EK
illustraties door Elzeline Kooy

Als vrouw alleen in de auto stappen bij een onbekende man is iets wat bijna iedere moeder en vader afraadt. Liften naar Berlijn doe je samen met vrienden, en voor een taxi betaal je geld dus kan je ervan uitgaan dat het om geregistreerde chauffeurs gaat; met een nummerbord en een tijdstip kan je als passagier redelijk goed achterhalen met wie je te maken hebt gehad.

In de Uber-app zie je ook welke auto je boekt en hoe de chauffeur heet; je krijgt zelfs het telefoonnummer van de chauffeur in kwestie, zodat je kan bellen als je elkaar niet kan vinden. Om je aan te melden als Uber-chauffeur heb je een taxivergunning nodig, en daar hoort ook een Verklaring Omtrent Gedrag bij; iets wat je niet krijgt als je strafbare feiten op je naam hebt staan.

Advertentie

Maar dat je met een taxi altijd veilig thuiskomt, is geen wetmatigheid: uit onderzoek van CNN blijkt dat in de Verenigde Staten meer dan honderd Uber-chauffeurs verdacht worden van aanrandingen en verkrachtingen in de afgelopen 4 jaar. Eerder bleek al dat er in het Verenigd Koninkrijk in een jaar tijd (2015 tot 2016) 32 meldingen waren binnengekomen van aanrandingen en ander seksueel grensoverschrijdend gedrag door Uber-chauffeurs. Cijfers over seksueel grensoverschrijdend gedrag door Uber-chauffeurs in Nederland zijn onbekend.

Iris* (24) is net afgestudeerd aan de Hogeschool voor Kunst en Economie in Utrecht, en maakte eind vorig jaar melding bij Uber van een chauffeur die haar had aangerand tijdens een rit op weg naar huis. Het was 22 december, en na een feest in de Stadsschouwburg op het Leidseplein in Amsterdam besloot ze rond twee uur ‘s nachts naar huis te gaan met een Uber. “Ik was nooit eerder alleen met een Uber gegaan. Ik dacht er ook niet echt over na – ik had veel gedronken, belde mijn vriend op en hij suggereerde dat ik een Uber zou bestellen, omdat hem dat wel veilig leek. En dat hoort het natuurlijk ook te zijn.”

“Op een gegeven moment maakte hij ook rare en dubbelzinnige opmerkingen, over hoe ik eruitzag. Normaal zou ik hier wel fel op reageren, maar nu dacht ik: breng me gewoon naar huis.”

Buiten keek Iris om zich heen, ze werd gebeld door de chauffeur die ze had besteld over waar ze precies stond, en vlak daarna was er een man die uit zijn auto stapte en haar toeriep of zij het was die een Uber had besteld. Iris ging naast de chauffeur zitten in plaats van achterin, en direct begon de man in kwestie met haar te kletsen. “Op een gegeven moment maakte hij ook rare en dubbelzinnige opmerkingen, over hoe ik eruitzag enzo, maar ik was dus best dronken en het ging een beetje langs me heen. Normaal zou ik hier wel fel op reageren, maar nu dacht ik: laat maar kletsen, breng me gewoon naar huis.”

Advertentie

Het bleef niet bij opmerkingen. “Hij legde zijn hand op mijn been terwijl hij aan het rijden was, en deed mijn jurk omhoog. Hij heeft toen met zijn hand tussen mijn benen gezeten, ook tegen mijn onderbroek aan. En hij heeft de bandjes van mijn galajurk kapot getrokken, waaronder ik geen bh aan had, en me bij mijn bovenarm vastgepakt – daar had ik de volgende dag blauwe plekken van.”

De chauffeur maakte ondertussen een “zieke omweg”, vertelt Iris. “Ik vroeg of we wel goed gingen, maar hij beweerde dat deze route handiger was. De volgende dag was de rit geannuleerd, waardoor ik niet meer kon zien hoe we precies zijn gereden. Maar door mijn whatsappjes kon ik nagaan hoe lang hij erover heeft gedaan: het is een ritje van acht minuten, en we hebben er veertig minuten over gedaan.”

De whatsappjes waren aan haar vriendje gericht. “Ik stuurde: ‘ik ben er bijna, ik ben zo bang.’ Maar hij had niet door wat er aan de hand was, omdat ik niet specifiek vertelde wat er gebeurde.” Ondertussen bleef de chauffeur Iris betasten. “Bij stoplichten kon hij er beter bij, maar ook tijdens het rijden ging hij door, met één hand. Of hij ook aan mijn borsten heeft gezeten weet ik niet meer precies. Ik weet wel dat ik ‘niet doen’ zei, maar niet op de felle toon als waarop ik normaal gesproken zou reageren. Als je dronken bent, ben je toch een beetje anders daarin – althans, ik blijkbaar.”

Toen ze eenmaal thuis kwam, ging Iris gelijk naar bed – haar vriend was toen nog niet thuis. “Pas de volgende ochtend dacht ik: what the fuck, dit is niet normaal. Toen heb ik alles verteld aan mijn huisgenoten en vriend, en toen zagen we in de app dus dat de rit was geannuleerd. Alsof-ie nooit had plaatsgevonden.”

Advertentie

Ze maakte de dag daarna, op zondag, melding bij Uber van de handtastelijkheden van de chauffeur, in een applicatie waarbij je kan aangeven ‘waarom je niet tevreden bent met de rit’. “Het is moeilijk om op een andere manier contact met ze te leggen. Ik kon wel een sad smiley sturen, maar daar zeg ik ook niet zoveel mee, en het staat niet echt in verhouding tot wat er is gebeurd.”

Op haar eerste bericht, waarin ze expliciet vertelt over de handtastelijkheden van de chauffeur en het feit dat hij met zijn hand tussen haar benen zat terwijl ze dat niet wilde, kreeg Iris een automatisch antwoord terug. Daarin worden excuses gemaakt voor het feit “dat ze haar rit niet heeft kunnen maken”, en er staat dat ze haar geld terugkrijgt. Dit bedrag, 8 euro, is tot de dag van vandaag nog niet teruggestort.

"Ik kon alleen een sad smiley sturen naar Uber, maar dat stond niet echt in verhouding tot wat er was gebeurd.”

Na een tweede bericht, waarin ze vraagt of Uber haar eerste bericht wel heeft gelezen, kreeg Iris een persoonlijker antwoord terug. Daarin wordt haar verteld dat de man in kwestie zal worden uitgenodigd voor een stevig gesprek: “Handtastelijk zijn naar de klant toe is niet toegestaan en uiterst ongepast, dit zien wij niet graag terug bij Uber”. Ook zal er een notitie bij deze chauffeur worden gemaakt, “om zo bij te houden of het vaker voorkomt”.

Iris vond dit een nogal vreemde reactie: “Het lijkt mij dat één keer al teveel is, en dat zo iemand meteen ontslagen moet worden. Zulke dingen moeten niet vaker kunnen voorkomen. Ook had ik graag gewild dat ze me zouden zeggen dat ze me op de hoogte zouden houden, of dat ik een follow-up zou krijgen over wat er verder gebeurd is. Maar dat hebben ze ook niet gedaan.”

Advertentie

Nadat Iris met haar verhaal bij Broadly aanklopte, zocht ik contact met het taxibedrijf voor een reactie. Ik vertelde om wie het ging, en een paar dagen later zocht het bedrijf persoonlijk contact met Iris – wat tot dan toe nog niet was gebeurd.

In dat telefoongesprek vertelde Jet (een achternaam wordt niet gegeven, ook niet als ik er later nog om vraag), een medewerker van het klantcontactcentrum van Uber, dat het de bedoeling was geweest om Iris eerder te bellen. Ze vraagt of Iris van de schrik is bekomen en of ze wil vertellen wat er die avond precies is gebeurd. Nadat Iris haar verhaal heeft verteld, zegt Jet dat de rit 8 minuten nadat Iris ‘m had besteld is geannuleerd, en dat deze chauffeur andere ritten zou hebben gemaakt in het tijdsbestek waarin de aanranding plaats heeft gevonden.

Volgens Jet zou dit erop wijzen dat iris niet in een Uber-taxi is gestapt, of althans: niet in de Uber-taxi die ze had besteld en waarvan de rit is geannuleerd. Jet zegt tegen Iris: “Wat er weleens gebeurt op het Leidseplein, is dat chauffeurs die niet bij een TTO [Toegelaten Taxi Onderneming] zijn aangesloten, en dus ook niet op de Uber-app, roepen: ‘Heb jij een Uber besteld?’”

Jet adviseert Iris om aangifte te doen, en daarbij melding te maken van een speciaal Uber-mailadres, want “we hebben goede contacten met de politie en andere instanties die kunnen helpen”. Als Iris zegt dat ze los van dit mogelijke nieuwe scenario teleurgesteld is in de berichten die ze tot dan toe kreeg van Uber, geeft Jet toe dat ze het inderdaad anders hadden moeten aanpakken, maar dat Iris’ bericht tussen wal en schip is geraakt”.

Advertentie

Meermaals probeer ik contact te krijgen met Uber – ik ben benieuwd hoe vaak dit precies voorkomt. Marieke Verhaar, van de afdeling Communicatie van Uber, mailt in een algemene reactie dat ze “deze meldingen niet vaak binnenkrijgen”. Ook schrijft ze in haar mail dat “iedereen op straat van alles kan beweren” en dat het uiteindelijk de taak van handhavende instantie ILT is om te controleren of taxichauffeurs zich aan de wet houden.

Lianne Sleutjes is woordvoerder van ILT – Inspectie Leefomgeving en Transport, een door de overheid aangestuurde toezichthouder – en zij vertelt mij dat ze “alle vormen van taxivervoer controleren, en niet registreren of een chauffeur bij bedrijf A werkt of via Uber rijdt.” Er zijn door ILT sinds 2017 “18 chauffeurskaarten geschorst” en in twee gevallen gebeurde dat door een (verdenking van) “een zedendelict”. Als een chauffeur zich voor zou doen als Uber-chauffeur, gaat het volgens Sleutjes om “een civielrechtelijke zaak voor Uber zelf. Daar gaat ILT niet over.”

“Het lijkt mij dat één keer al te veel is, en dat zo iemand meteen ontslagen moet worden. Zulke dingen moeten niet vaker kunnen voorkomen."

Ook spreek ik Sara Tillart, woordvoerder bij de politie in Amsterdam. Zij vertelt dat er geen specifieke cijfers bekend zijn over seksueel grensoverschrijdend gedrag van taxi- of Uber-chauffeurs, maar wel dat dit momenteel uitgezocht wordt. “De afdeling Taxizaken van de politie is bezig om een beeld te krijgen van hoe vaak zedendelicten in taxi’s voorkomen. We weten niet hoe groot dit probleem is, maar er zijn wel signalen dat dit een probleem is. In Amsterdam is er een focus op taxiproblematiek, want in de weekenden is er een kwetsbare doelgroep die gebruik maakt van taxi’s.” Van chauffeurs die zich op het Leidseplein voordoen als Uber-chauffeurs heeft Tillart nog nooit gehoord, “maar dat kan ook aan mij liggen,” zegt ze. “Taxihandhaving ligt bij gemeente en de ILT, wij ondersteunen daarbij, en zodra er strafrechtelijke feiten gebeuren komt de politie eraan te pas.”

In het eerdere gesprek tussen Jet van Uber en Iris, vertelde Jet dat “de eigenlijke procedure is dat er direct gebeld moet worden als er een dergelijke melding binnenkomt bij Uber.” Ze vraagt of Iris nog teruggebeld wil worden een week later, en op Iris' verzoek is dat inderdaad gebeurd. In dat gesprek adviseert Jet nogmaals om aangifte te doen.

“Dat heb ik uiteindelijk niet gedaan, ook omdat er al veel tijd verstreken is,” vertelt Iris me. Ze zegt dat ze het jammer vindt dat het probleem bij haar wordt neergelegd. “Het voelde meer als een verplicht telefoontje dan als iets wat het bedrijf echt erg vond. Uber doet alsof niemand mag weten dat er zulke dingen voorkomen. Ze zouden er open over moeten zijn, en het makkelijker moeten maken om van zoiets melding te maken in de app. En dan niet met een emoji, maar met een telefoonnummer of mailadres.”

*De naam van Iris is gefingeerd – haar echte naam is bekend bij de redactie