Hoe stop je seksuele intimidatie op de dansvloer?

Het is moeilijk om ervaringen met seksuele intimidatie om te zetten in cijfers. Van catcalling tot nastaren, sommige intimidatie is zo genormaliseerd dat het zelden gerapporteerd wordt. Maar wat wel duidelijk is, is dat veel ongewenste aanrakingen en seksuele bedreigingen zich afspelen in het nachtleven.

Toen de NOS vorig jaar aan jongeren vroeg of zij wel eens ongevraagd betast zijn, bleek dat 62 procent van de intimidatie die gerapporteerd werd zich afgespeeld had tijdens het uitgaan. De grootste categorie die daarop volgde, de werkplek, nam maar 11 procent in beslag. Het nachtleven neemt dus een excessief gedeelte van seksuele intimidatie voor zijn rekening, maar wat wordt daar eigenlijk tegen gedaan?

Kenniscentrum Rutgers startte deze maand de ‘Ben je oké?-campagne. De boodschap: als je in een club of tijdens een concert iets ziet wat je niet vertrouwt, check dan even of degene die het overkomt oké is. Het collectief Say NO Thanks! strijdt al een paar jaar tegen ongewenste aanrakingen tijdens festivals en concerten, en wil dat dit soort gedrag niet meer wordt weggewuifd als ‘dat gebeurt nou eenmaal’.

Die normalisatie bekritiseerde feminist Sophia Seawell vorig jaar ook, in dit artikel, en samen met stichting Sexmatters organiseert ze nu de workshop Safer Clubbing. Daarin wordt nachtpersoneel met praktijkoefeningen en theorie geleerd hoe je een veilige omgeving maakt van je club of concertzaal.

Ik belde met Sophia – met wie ik afgelopen week nog dit artikel over alledaags seksisme in de dancescene schreef voor Het Parool – en vroeg haar wat voor oefeningen dat precies zijn, en of ze denkt dat clubs genoeg doen tegen dit soort grensoverschrijdend gedrag.

Broadly: Hey Sophia, seksuele intimidatie komt dus best vaak voor in clubs en tijdens concerten. Over wat soort gedrag gaat dat precies?
Sophia Seawell: Naast ongewenste aanraking kan het heel vervelend zijn als iemand je lang aanstaart of ongepaste dingen tegen je zegt waar je niet op zit te wachten. Of stel, je staat in een hoek en iemand leunt zo tegen de muur waardoor jij niet meer weg kunt. Een ander goed voorbeeld vind ik als er gelijk aan je gevraagd wordt of je een vriend hebt. Dan is iemand direct al aan het checken of je beschikbaar bent.

Ik denk dat sommige mensen dat ‘flirten’ noemen.
Mensen kunnen inderdaad denken dat verlangens de oorsprong van seksuele intimidatie zijn, maar het heeft veel meer met toestemming te maken. Je kan ontdekken of iemand toestemming geeft door gevoelig te zijn voor hoe iemand zich opstelt tegenover jou. En dat is toch juist flirten? Ik denk niet dat flirten minder leuk wordt als je bezig bent met checken of iemand het leuk vindt wat je doet.

De workshop is bedoeld voor mensen die in het nachtleven werken. Wat leren jullie aan de deelnemers?
We gaan eerst in op theorie over wat gender is, wat machtsverhoudingen zijn en waarom wederzijdse toestemming belangrijk is. Ook bespreken we met elkaar wat we met mannelijkheid en vrouwelijkheid associëren, hoe je verwachtingen daarover terugziet op een dansvloer, en hoe bezoekers grenzen aangeven en veiligheid ervaren.

Daarnaast zitten er praktische elementen in, bijvoorbeeld een oefening die privilege walk heet. Daarmee stellen we vragen over de ervaringen van mensen zelf, en dan zie je in één oogopslag dat mannen en vrouwen heel erg verschillende dingen meemaken. In een andere oefening staan deelnemers tegenover elkaar, en moeten ze met verbale en non-verbale communicatie aangeven hoe dichtbij de ander mag komen.

Ingrijpen als personeel lijkt me best lastig, helemaal als je geen beveiliger bent. Je weet niet altijd zeker of er echt iets aan de hand is.
Klopt, maar ook dan kun je iets doen. Je kan bijvoorbeeld naar iemand toelopen en vragen hoe het gaat. Dat hoeft niet op een aanvallende manier, en juist in het nachtleven is het helemaal niet gek om dat te doen. Soms geven deelnemers aan dat ze niet graag op een groep af zouden stappen – ik wil niet zeggen dat het simpel is, maar ik denk wel dat het belangrijk is om als personeel verantwoordelijkheid te kunnen nemen. En zo wordt het ook wat normaler om dit soort intimidatie serieus te nemen.

Vaak worden drank en drugs als excuus gebruikt voor seksuele intimidatie. Hoe kun je op dat excuus reageren?
Als iemand heel dronken is en jou lastigvalt, kun je bijvoorbeeld tegen de vrienden van die persoon zeggen dat ze op haar of hem moeten letten – dat de dronken vriend hun verantwoordelijkheid is. Door anderen te betrekken in de oplossing, sta je er niet alleen voor.

Vind je dat clubs genoeg doen om seksuele intimidatie te voorkomen?
Ik denk dat veel clubs duidelijker kunnen zijn in hun communicatie. Dat kan gaan om safe-space-regels, deurbeleid en online communicatie. En daarnaast denk ik dat een workshop over seksuele intimidatie verplicht zou moeten zijn, net als een cursus over alcoholconsumptie dat al is.