Ma Anand Sheela vergiftigde een heel dorp, maar toch vind ik haar fascinerend

Vanaf het moment dat Ma Anand Sheela voor het eerst in beeld komt in de nieuwe Netflix-docuserie Wild Wild Country, is duidelijk dat ze niet iemand is waarmee je moet fucken. In haar openingsmonoloog in de zesdelige documentaire, zegt het voormalige hoofd administratie van de beweging van Rajneesh dat je nooit een kroon kunt dragen zonder het risico te lopen onder de guillotine te eindigen.

“Ondanks de guillotine, hebben ze me nog niet gedood. Ze hebben mijn wilskracht nog niet gedood,” zegt Sheela, nu grijs en eind zestig. “Waar ik ook heenga, ik zal altijd een kroon dragen… omdat ik niet bang ben voor de guillotine.”

Het is een passend dramatische introductie van een van de meest fascinerende antihelden die ik ooit heb gezien, Walter White meegerekend.

Tijdens het hoogtepunt van de beweging in de jaren tachtig, waren er duizenden Rajneeshees die hun goeroe Bhagwan Stree Rajneesh (die zich later Osho noemde) aanbaden, een Indiase man met een witte baard die ze vereerden als een rockster. Veel van de Rajneeshees waren opgeleide mensen uit de hogere middenklasse. Het waren vooral witte Amerikanen die naar India trokken om verlicht te worden door de aanwezigheid van Bhagwan. Ze waren het kapitalisme zat en verlangden naar betekenis in hun leven, en het was makkelijk ze ervan te overtuigen zich aan te sluiten bij de beweging. De volgelingen waren te herkennen aan hun rode gewaden. Uiteindelijk verhuisden Bhagwan en honderden volgelingen van India naar de Verenigde Staten. Ze vormden een commune in Oregon, op een enorm stuk landbouwgrond, en bouwden een stad op die ze Rajneesh noemden, met winkels, een school en een landingsbaan voor vliegtuigen. Na verloop van tijd ontstond er een oorlog tussen de sekte, die bekend stond om hun unieke meditatiemethode en de grote hoeveelheden seks die ze hadden, en de bewoners van dorpen in de buurt, die de sekteleden niet in hun buurt wilden hebben. Volgens de documentaire zetten de Rajneeshees tijdens die oorlog zware middelen in – vergiftiging, drugs, omgekochte verkiezingen, moordaanslagen, en een arsenaal aan vuurwapens waarmee ze oefenden op hun eigen terrein.

Bhagwan was hun leider, maar Sheela, zijn kleine, grofgebekte secretaresse met appelwangen, had de touwtjes in handen. En ondanks haar misdaden – ze bekende in 1985 schuld aan poging tot moord en mishandeling omdat ze honderden inwoners van Oregon besmette met salmonella – was ik onder de indruk van Sheela toen ik de documentaire keek.

Sheela was een ster in het manipuleren van mensen. Ze werkte Bhagwans andere secretaresse, Laxmi, uit de weg en werd zijn rechterhand, en ze genoot van de macht. Ze liet een Australische volgeling een keer midden in de nacht haar benen waxen, promoveerde haar later, en beval haar daarna Bhagwans dokter te vermoorden. De vrouw volgde het bevel op, maar de moord mislukte. Het is bizar. Hoeveel mensen roepen zoveel loyaliteit over zichzelf af?

Sheela leefde voor controverse. Ze verscheen in de media, alleen maar om te fucken met de inwoners van het nabijgelegen dorp Antelope, die wilden dat de Rajneeshees vertrokken. Toen haar in het veelbekeken interviewprogramma 60 minutes werd gevraagd wat ze ervan vond dat de mensen de “orange people” niet in hun dorp wilden, antwoordde ze: “Wat kan ik zeggen, het zal me aan m’n reet roesten.” Ze was niet iemand die de andere wang toekeerde, en zei eens dat het haar filosofie was om “allebei de wangen te nemen.”

Tijdens een ander televisieoptreden, waarbij een inwoner van Antelope opmerkte dat Bhagwan tussen de vier en veertien Rolls Royces bezat, corrigeerde Sheela haar – het waren er twintig.

Ze verklaarde dat de Rajneeshees “de enige mensen zijn die echt van seks genieten” en poseerde naakt voor een Duits tijdschrift. In een tijd waarin mensen nog flink bekrompen waren als het ging om witte vrouwen – laat staan om Indiase vrouwen die zich onderwierpen aan een rare man met een baard – waren haar gedragingen ronduit bizar.

Hoewel de inwoners van Antelope al voor de vergiftiging zeer gegronde redenen hadden om boos te zijn op de Rajneeshees, was overspel een van de belangrijkste bronnen van hun woede. Op beelden die in de documentaire te zien zijn, vraagt burgemeester Margaret Hill zich af: “Zou een groep mensen met zo’n instelling toegelaten moeten worden in een gebied, als ze letterlijk de hele cultuur die daar bestaat uitvegen?”

Op haar hoogtepunt had de beweging een vermogen van meer dan vijftig miljoen euro. Er stroomde geld binnen door de festivals die op het landgoed in Oregon werden gehouden, net als door de verkoop van boeken en andere spullen over de hele wereld. Ik zal niet ontkennen dat het vrij amusant is dat Sheela en Bhagwan zoveel witte mensen ervan hebben overtuigd hun geld af te staan in hun zoektocht naar autenticiteit. Het nadeel van culturele toeëigening, zullen we maar zeggen.

Ik zie ook dat Sheela grote problemen had, en misschien zelfs een psychopaat is. Ik denk ook dat ze, als ze een man was (of als ze ten minste niet in de gevangenis was beland) ze de leider van een land had kunnen zijn. Ze had president van de Verenigde Staten kunnen worden. De wereld zou best wat Sheela kunnen gebruiken. Maar niet te veel.