Sporten als dikke persoon: hoe ga je om met een hypocriete maatschappij

Aan het begin van mijn 34ste verjaardag besloot ik iets te doen dat niemand zou kwetsen, zeker niet mezelf: ik nam een abonnement op een fitnesscentrum in de buurt. Ik was het beu om constant rugpijn te hebben - ik werk aan de computer en mijn anxiety maakt mijn spieren gespannen - en mijn conditie is niets meer waard sinds de eerste lockdown. Een ultra-sedentaire levensstijl verzuurt ons leven echt. Ik wou mezelf bewijzen dat ik mijn maandelijkse abonnement kon volhouden en het misschien zelfs leuk zou vinden. Ik heb nog steeds geen spijt van die keuze en kan het me niet langer inbeelden om te leven zonder mijn twee sessies per week om mijn cardio te onderhouden en buikspieren op te bouwen om mijn rugpijn te verlichten - de spieren zijn misschien verstopt, maar ze zijn er zeker! - alsook naar bed gaan met de vreemde zekerheid dat ik goed ga slapen. Waarom ben ik dan zo twijfelachtig geweest over dit hele idee? Ik ben dik, daarom.

Dikke mensen hebben vaak een nogal complexe relatie met sport. Sportlessen laten vooral gênante herinneringen na in een diepgeworteld geloof dat onze lichamen gewoon een lelijke overvloed zijn. Dokters, familie en advertenties herinneren ons er constant aan dat we moeten vermageren, anders sterven we binnen vijf jaar. Maar wanneer Nike eindelijk plussize modellen gebruikt, schrijft een journalist een artikel waarin hij de dikke vrouwen voor wie de kledij ontworpen is, uitscheldt. Een conservatieve figuur tweet naar zijn twee miljoen volgers “neen,” het is niet “gezond” om Gatorade te drinken terwijl je yoga doet, naast een foto van een dikke vrouw die op haar hoofd balanceert. Zou deze man dan dezelfde reactie hebben gehad op een magere persoon die hetzelfde drankje dronk tijdens de workout? Dit is natuurlijk een retorische vraag. 

De vrouw van wie hij de foto gebruikte, is niet zomaar iemand, het is Jessamyn Stanley, een Amerikaanse yoga instructeur en auteur met zo’n 468.000 volgers op Instagram, waar ze zichzelf de “Beyoncé van yoga” noemt - en met reden ook. Na Bikram yoga te ontdekken in 2011 begon ze twee jaar later zelf regelmatig yoga te doen. In een interview uit 2015 met The Cut legt ze uit hoe ze een plek voor zichzelf vond zonder “het typische yoga lichaam” te hebben (mager, wit, valide) en dat yogastudio’s meer toegankelijk moeten zijn voor mensen die buiten die norm vallen. Enkel met een hoofd vol vetfobische stereotypen durft men openbaar op een sociaal netwerk iets te schrijven zoals dat Jessamyn Stanley niet “gezond” is terwijl ze Sirsasana kan doen alsof het een gemakkelijke houding was. Terwijl Sirsasana net heel veel flexibiliteit en spierkracht vergt. Alle gewicht van het lichaam wordt gedragen door het hoofd en de onderarmen, het is dus nodig voorzichtig te zijn om ervoor te zorgen dat de nek niet beschadigd raakt bij de uitvoering. Heeft helemaal niets te maken met Gatorade dus.

Jessamyn Stanley helpt me eraan te herinneren dat als ik geen simpele gebroken kaarshouding kan aanhouden, dat niet komt omdat mijn pelvis te zwaar is om op te heffen, maar dat ik gewoon vaak genoeg moet oefenen. Ze helpt me ook onthouden dan mijn lichaamstype en gewicht, geen obstakels zijn om mijn spieren en balans te versterken. En dat er te veel mensen zijn die denken dat je niet kunt dik en atletisch zijn tegelijkertijd, dat ze echt moeten stoppen met hun ongevraagd advies aan ons op te dringen over onze echte of ingebeelde levensstijlen. Dat ze moeten stoppen met ons op te vernederen in openbare ruimtes alsof we nog in de middelbare school zitten. 

Mijn ervaring is enkel voor mezelf en mensen met hetzelfde type lichaam als ik. Ik heb een maat 48 - soms een beetje groter afhankelijk van het merk (zeker sportkledij, de ironie) - ik weet waar ik moet gaan om te kopen wat ik nodig heb zonder te ver te moeten zoeken en meer te betalen. Ik moet soms wel een aantal yoga poses aanpassen aan mijn buik zodat ik juist kan ademenen tijdens yoga of barre au sol, maar voor de rest is alles voor mij ook toegankelijk, van de ingang tot de douchehokjes. Toen ik vaak naar het zwembad ging had ik een beetje schrik, waarschijnlijk omdat de setting minder intiem is en eens in het water is mijn lichaam even licht als dat van een mager persoon dankzij de wet van Archimedes. Toen ik mij inschreef in de fitness was ik vooral bang om slecht opgevangen te worden door een team van coaches die enkel zouden praten met me over het verliezen van al dat lelijke vet of door zijwaartse blikken en gemene opmerkingen van andere gymleden. Maar dat is nog nooit gebeurd. 

Eve, een trainer in een fitness zoals die waar ik naartoe ga, legt me uit dat ze geleerd heeft tijdens haar werk/studie opleiding om “te vragen aan de persoon, die naar de fitness komt voor een mogelijke inschrijving of tijdens een check up na hun registratie, waarom ze gekozen hebben zich in te schrijven. We gaan niet zeggen in hun plaats dat ze komen om te vermageren.” Ze werkt in een gym waar geen spiegels zijn, wat best vaak voorkomt in fitnesszalen tegenwoordig. Het zou de klanten die complexen hebben over hun lichaam of atletische prestaties op hun gemak moeten stellen. Ik ben de afgelopen weken niet gaan rondvragen aan iedereen in de fitness wat ze vonden van het feit dat er geen spiegels zijn, maar aangezien er mensen zijn van verschillende leeftijden met verschillende lichaamsvormen, lijkt het me dat het wel werkt voor de meesten. Niet de enige dikke persoon zijn doet me ook altijd beter voelen (of de jongste, maar dat is een andere kwestie). 

Naast de obstakels omtrent dik zijn - zoals “ik ben te dik om te sporten dus wat boeit het nog?” of “ik ga er belachelijk uitzien als ik buiten adem en volledig bezweet ben” of “ik heb aanpassingen nodig omdat ik overgewicht heb en me ervoor schaam, want ik wil niet gezien worden als iemand met een invalide lichaam” - hebben sommige mensen wel echte aanpassingen nodig om hun gekozen sport te beoefenen. Er zijn al problemen, nog voor ze beginnen met sporten. “Geen enkele technische sportmerken produceren stukken aangepast aan mijn maat (64-66),” legt Marion uit, “dus gebruik ik dure kledij (die extra kost voor plusmaten) die snel verslijt (want ze zijn niet technisch) en die nooit echt goed of comfortabel zit. Een zwempak vinden in mijn maat is een nachtmerrie, en als ik er een vind gaat die meestal maar voor een maand of twee mee.” Het is een kostelijke en tijdrovende zoektocht voor vrouwen die “beweging zien als een integraal deel van hun leven en hun balans,” en wier maandelijkse budget helemaal niet zo rekbaar is. Een probleem bekend bij veel dikke mensen: de laatste twintig jaar merkte men op in Frankrijk dat overgewicht vooral de minder welvarende sociale groepen treft. 

Momenteel speelt Marion vaak basketbal, ze zwemt en doet yoga. Ze geniet ook van wandelingen in de natuur en gaat dansen. “Het plezier dat je haalt uit een activiteit is een enorme boost voor het regelmatig beoefenen voor mij.” Een echte voorwaarde wanneer bijna alles gemaakt is om moeilijker te beoefenen dan voor magere mensen. Naast de schaarste in kledij die haar maat dragen en de geografische afstand van enkele sportinstellingen - “ik heb geluk gehad om een geweldige basketbalclub te vinden maar moet wel elke week 80 km reizen om er te geraken”, wat ook duur is -  wordt Marion ook nog geconfronteerd met plekken en uitrusting die niet gemaakt zijn voor mensen met haar soort lichaam. “De gewicht machines zijn niet ontworpen voor de vorm van mijn buik en benen, mijn armen zitten tegen de zijkant van de loopband, de draaihekken aan de ingang doen me pijn, de ladders van het zwembad zijn te smal of kunnen mijn gewicht niet dragen, ik kan niet altijd neerzitten om mijn schoenen aan en af te doen in het zwembad, de lockerruimtes zijn te klein, sommige wandelpaden zijn te nauw om door te raken, ik heb nog nooit een fiets gevonden die mijn gewicht kan dragen voor een deftige prijs en geen enkele gespecialiseerde verkoper heeft me ooit kunnen helpen… de lijst is echt te lang.” Er is altijd wel een persoon die je zal zeggen - soms met meer of minder respect - dat het genoeg is om gewoon te sporten om af te vallen (Le Monde stelt dat 67% van de Franse bevolking denkt dat afvallen vooral een kwestie van wilskracht is), maar als het komt op plekken, kledij en uitrusting toegankelijk maken voor alle dikke mensen (niet alleen small fats zoals ikzelf want dik zijn is een spectrum dat meer of minder discriminatie ontvangt), dan is het stil.

Inclusiviteit is de grootste motivator voor Alice Clerc die al twee jaar yoga instructeur is in Parijs en online voor de yogalessen van Gras Politique. “Het is iets wat ik heb bedacht tijdens mijn opleiding en waar ik sindsdien altijd mee bezig ben geweest,” vertelt ze me. “Ik kon met een van de instructeurs praten over inclusiviteit voor dikke mensen. Ze vertelde me dat ze haar yoga trainingen met zwangere mensen aanpaste naar dikke mensen. En dat kan zeker een goede start zijn, maar zwanger zijn is helemaal niet hetzelfde als dik zijn! Als je zwanger bent dan durf je geen druk te zetten op je buik, terwijl dikke mensen gewoon willen sporten op een meer toegankelijke manier.”

Alice voorziet zo’n twintig lessen per week, die ze aanpast aan haar publiek. “Voor Yogras (de lessen van Gras Politique) denk ik over alle mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld mensen die niet lang op hun polsen kunnen balanceren of helemaal niet. Ik vraag altijd aan het begin van een les als er iemand is die bepaalde dingen niet kan doen. Ik kan uiteindelijk altijd wel uitzoeken hoe ik de les kan aanpassen. Het is ook een kwestie van een veilige omgeving voor de les te voorzien, om mensen eraan te herinneren dat de les voor sommigen moeilijk kan aanvoelen maar niet zou mogen voelen als iets wat ze niet kunnen.” Het tegenovergestelde van de vernederende atmosfeer van de sportlessen uit onze jeugd. Alice betreurt ook het gebrek aan een algemeen debat hier rond, het gebeurt wel, maar “het gaat te traag vooruit!” Ze haalt wel de woorden van de Ayu Yoga School en het werk van yoga instructeur Claire Castagne aan als voorbeelden van meer inclusieve lessen, zeker voor dikke mensen, gericht op het plezier van yoga en niet om af te slanken over het algemeen of ons aan te passen aan lessen die ons niet passen. Hopelijk zal deze manier van yoga geven - en sporten in het algemeen - de dominante manier worden. 

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.