Zo herken je signalen van partnergeweld in tijden van quarantaine

Quarantaine beschermt niet tegen huiselijk geweld. Daarom zijn we in samenwerking met Landelijk Netwerk Veilig Thuis en feministisch collectief De Bovengrondse een posteractie begonnen. Je kan de poster downloaden via deze link, uitprinten en plakken op je raam, bij de supermarkt of de apotheker. Je kan de boodschap ook overnemen met pen, of op je socials delen via @vicenl of @debovengrondse.

Buitenshuis zijn was waarvoor ik leefde. Ik kwam graag mijn bed uit voor een college om half negen ’s ochtends. Door de vrieskou naar een verplichte afspraak fietsen voelde als een feestje. Het was een verademing om een paar uur weg van mijn gewelddadige partner te zijn. Inmiddels zijn we twee jaar verder. Ik ben zo snel mogelijk uit mijn studio verhuisd die gevuld was met zoveel nare herinneringen. Ik woon fijn en ga en sta waar ik wil. Ik ben nu veilig.

Nu de wereld in een staat van crisis verkeert en de overheid heeft opgeroepen thuis te blijven, besef ik dagelijks dat ik van geluk mag spreken dat ik bij hem weg ben. Tijdens mijn rondje Oosterpark in Amsterdam zag ik een poster achter een raam hangen waar in koeienletters ‘Stay Home, Stay Safe’ op stond. Thuis zijn is voor slachtoffers van partnergeweld gevaarlijk. En sociale isolatie, het nauwelijks kunnen zien van anderen in levenden lijve, verkleint ook nog eens de kans op hulp van buitenaf.

Wat doe je bij vermoedens van partnergeweld? Hoe hou je een oogje in het zeil en hoe bied je van een afstandje hulp aan? Samen met Marianne van der Krans, projectsecretaris bij Landelijk Netwerk Veilig Thuis, maakte ik een overzicht met tips.

In het begin van mijn gewelddadige relatie was ik zo veel mogelijk met vriendinnen op stap of aan het studeren in de bibliotheek, maar al snel begon hij daar een stokje voor te steken. Als ik met een vriendin aan het eten was, stuurde hij me non-stop berichtjes, en dreigde hij mijn huissleutels weg te gooien als ik niet onmiddellijk naar huis kwam. Na verloop van tijd maakte hij ook mijn fiets kapot, verstopte mijn OV-kaart en begon me met de dood te bedreigen. “Dit hellend vlak is typisch voor gewelddadige relaties,” volgens Van der Krans. “Er wordt minder mogelijk, het slachtoffer wordt steeds verder geïsoleerd van anderen.”

Op stap gaan of uitgebreid afspreken kan niet tijdens een periode van quarantaine, maar met 1,5 meter afstand zou het nog wel mogelijk moeten zijn elkaar even te zien. Wanneer een vriend of vriendin niet meer alleen buiten met je wil wandelen om vage redenen, kan dat een signaal zijn. Vraag na hoe zij de quarantainemaatregelen ervaren. “Als ze opmerken dat je met de regels in Nederland nog best naar buiten kan, maar zij niet meer buiten komen, zou dat inderdaad een teken kunnen zijn dat er iets niet pluis is,” vult Van der Krans aan. Daders van partnergeweld hebben hun slachtoffer het liefste thuis, onder hun controle.

Als je voorstelt om te skypen en je vriend of vriendin geeft aan dit eerst even te moeten vragen aan diens partner, wees dan alvast op je hoede. Mijn gewelddadige ex barstte uit z’n voegen als ik zonder toestemming met iemand afsprak en had lak aan de sociale verplichtingen die ik naar andere mensen voelde. Ik was bang voor de dreiging van geweld, dus ik vroeg eerst om toestemming. Volgens Van der Krans is het overigens wel belangrijk om de huidige situatie te vergelijken met de situatie van voor de quarantaine. “Wanneer er kinderen in het spel zijn is het logisch dat partners eerst moeten afstemmen wie wanneer de deur uit is. Let daarom op of de mate waarin je vriend of vriendin toestemming vraagt is toegenomen en of het logisch te beredeneren valt,” zegt ze.

Via Skype of Houseparty kun je veel minder makkelijk blauwe plekken of alarmerende lichaamstaal herkennen. Wanneer je een vermoeden hebt, probeer dan te letten op gezwollen ogen van huilen, blauwe plekken en wonden. Van der Krans voegt toe dat een gewelddadige relatie niet alleen bestaat uit fysiek geweld. “Veel slachtoffers hebben ook te maken met psychische mishandeling: uitschelden, vernederen, kleineren. Op het moment dat je vermoedens hebt dat een familielid of vriendin hiermee te maken heeft, kan het interessant zijn hoe de interactie tussen het stel verloopt tijdens bijvoorbeeld het skypen. Reageert de partner tijdens het gesprek op dingen die je vriendin of vriend zegt? Zie je iets van de interactie onderling? Hoe reageert de partner op jou als hij of zij in beeld komt en jou ziet?” Als je vriend of vriendin vertelt over gebroken meubilair of andere eigendommen kan dit ook een teken van partnergeweld zijn. Veel daders slopen dingen in het huis of eigendommen van hun slachtoffer vanwege woedeproblemen en agressiviteit. Wanneer mijn ex een aanval had stortte hij zich soms ook op mijn kleding, make-up en objecten van sentimentele waarde.

Als je vermoedt dat je vriend of vriendin wordt mishandeld, probeer hier dan op een zo subtiel mogelijke manier over te beginnen of schakel professionals in. Mijn ex scrollde regelmatig door mijn telefoon en probeerde mijn berichtjes te lezen. Het is om die reden van belang dat je geen beschuldigingen communiceert via een medium waarop de dader het ook kan lezen. Volgens Marianne kan je je zorgen het beste face-to-face uiten, tijdens een wandeling, of als dat niet kan, tijdens een videogesprek op een moment dat de partner uit het zicht is. “Houd het bij jezelf: ‘Ik maak me zorgen om je en ik vraag me af of jouw partner wel goed genoeg voor jou is/wel goed voor jou zorgt,’” adviseert ze. “Op het moment dat iemand ontkent of het wegwuift, overtuig de ander niet, maar benoem dat áls er iets is, je altijd beschikbaar bent. Spreek eventueel codetaal af. Wanneer je een open gesprek kan voeren, maak dan samen een plan. Je kan bijvoorbeeld afspreken dat wanneer je vriend of vriendin jou belt met het verzoek een boodschap te doen, jij direct de politie inschakelt,” aldus Marianne.

Het gevaarlijkste moment van een gewelddadige relatie is namelijk wanneer de dader het idee krijgt dat het slachtoffer de ontsnapping inzet. Na het mezelf jarenlang kwalijk te nemen dat ik niet eerder bij mijn gewelddadige partner ben weggegaan, begrijp ik nu dat dat een vorm van zelfbescherming was. Toen ik hem eenmaal confronteerde en uitsprak dat ik weg wilde, heb ik letterlijk moeten vechten voor mijn leven. “Het allerbelangrijkste is om met elkaar in contact te blijven. Stuur om de paar dagen een appje, bel wekelijks met elkaar. Dit hoeft niet over jouw zorgen te gaan, maar wees een goede en betrokken vriend of vriendin. Op het moment dat iemand weg wilt, zal je vriendschap jou weten te vinden als diegene hulp nodig heeft,” sluit Van der Krans af.

Ben je slachtoffer van huiselijk geweld, of heb je vermoedens? Bel dan 0800 2000 voor advies. Bij noodgevallen bel 112. Je kan ook chatten met hulporganisatie FIER.