De drugstest op feesten en festivals komt terug, maar hoe in godsnaam?

Politiek is soms raar. In februari nam de Tweede Kamer met een flinterdunne meerderheid een wet aan die cannabis moet gaan reguleren in Nederland, en totaal onverwacht en onlogisch was één van de moties die daarbij werden ingediend dat er weer drugstesten op feesten en festivals moeten komen - iets waar eigenlijk niemand zich ooit echt nog druk over maakte. De motie werd nog aangenomen ook. En wie bleek de uiteindelijke doorslag te geven in dit initiatief van GroenLinks? De Partij voor de Vrijheid!

Geert Wilders lijkt dus het het beste met de gezondheid van de feestvierders voor te hebben, en mede daardoor komen nu de drugstesten terug op feesten en festivals, zoals die er in de jaren negentig waren (alhoewel het nog even afwachten is of de nieuwe regering het er ook mee eens is).

De grote vraag is alleen wat precies de vorm gaat zijn waarin die drugstesten terugkomen. De staatsecretaris van Volksgezondheid, Martin van Rijn, is met een brief gekomen waarin hij nog een hoop vraagtekens zet. Die vraagtekens heeft iedereen eigenlijk wel. Komt er bij de Lowlands-ingang een tent te staan waar je je drugs kunt laten testen? Komt er naast de toiletjuffrouw in de grote clubs een tafeltje te staan met iemand die je pillen op zuiverheid beoordeelt? Niemand weet het.

"Gelet op de juridische complicaties, de beperkte testmogelijkheden, kosten van nieuwe testapparatuur en het aantal festivals en evenementen in Nederland, is uitvoering van de motie niet eenvoudig," zegt de staatssecretaris erover. Maar, hij gaat wel kijken naar een aantal opties die er in Nederland voor handen zijn.

Het legaal kunnen testen van drugs is een Nederlandse uitvinding, die op steeds meer plekken in de wereld navolging heeft gekregen. De uitvinding staat op naam van August de Loor, drugsexpert in Amsterdam. De Loor was als straatwerker in de jaren zeventig en tachtig bekend geraakt met het drugscircuit, waar regelmatig vervuilde en versneden koopwaar de rondte deed.

"Bij het AMC konden we sommige samples dan testen," legt De Loor uit, "en zo kregen we langzaam inzicht in wat er verkocht werd en waar mensen op moesten letten. Als er iemand ziek was geworden, zeiden ze: je moet bij August zijn om te kijken wat er aan de hand is."

In 1986 begon hij met zijn Adviesbureau Drugs, waar mensen ook langs konden komen met hun spulletjes. "Vlak nadat we waren begonnen kwam er iemand uit de Bagwan-hoek binnen met xtc, die zei dat hij het van Ibiza had meegenomen," vertelt De Loor. "Ik dacht: dit gaat het worden."

De eerste keer dat er op een feest drugs getest kon worden bij De Loor was op een feest in de haven. "In de meest primitieve vorm. Een feest van acht- tot negenduizend man, en wij met een tafeltje in de hoek. Met een handgeschreven lijst van xtc die we voorheen hadden binnengekregen, een zuurtest en dertien kenmerken waaraan je een pil kon herkennen. Allemaal pionierswerk. Door de week konden mensen samples blijven inleveren en zo groeide onze kennis en wisten we steeds meer. Soms stonden er wel honderd man te wachten op een feest."

Op dit moment zijn er in Nederland verschillende manieren om je drugs te testen. De makkelijke thuismethode kan via pillentestpakjes die je bij de smartshop kan halen. Je laat een klein beetje van je drugs in een buisje vallen en die verandert dan van kleur. Het is een goede manier om te checken of je drugs wel de juiste drug zijn.

Je kan je drugs ook afgeven bij een lokale gezondheidsinstelling, als het in jouw regio beschikbaar is. Daar sturen ze de sample naar een lab, om zo ook iets te kunnen zeggen over de dosering. En dat is de laatste jaren steeds belangrijker geworden, omdat pillen nu variëren van 100 tot wel 400 milligram mdma, terwijl een normale dosis xtc grofweg tussen de 100 en de 150 milligram ligt.

Onlangs is er een nieuwe machine aangeschaft die iets sneller een uitslag kan geven dan het monsterapparaat dat voorheen alle testen deed. De staatssecretaris onderzoekt of deze kleine FTIR-machine in de toekomst mobiel kan worden ingezet bij festivals en feesten.

"We hadden al een extra testlocatie rondom het Amsterdam Dance Event," legt Floor van Bakkum van Jellinek uit. "We kunnen nadenken of we dat vaker kunnen doen, en dat er misschien buiten feesten en festivals mobiele units in te zetten zijn."

"Kijk, in een ideale wereld zou je met producenten regelen dat xtc netjes in doordrukstrips van 40 milligram komt," zegt Van Bakkum, "maar helaas leven we niet in die wereld. De verantwoordelijkheid van de kwaliteitscontrole ligt nu bij de eindgebruiker. En zolang er geen bakken met geld tegenover staan, weet ik niet hoe we het voor elkaar kunnen krijgen om op alle festivals en feesten testlocaties van de grond te krijgen."

Van Bakkum is sowieso niet onverdeeld positief over het terugkeren van het drugstesten op feesten. "We vinden dat mensen zich goed moeten voorbereiden op drugsgebruik, en testen op de dag zelf hoort daar niet bij. We hebben al testlocaties in het land, dus je kan je afvragen of dit nou de beste besteding van geld is in de gezondheidszorg, en bovendien: er is altijd de spanning van het feit dat het illegaal is en je die drugs op dat feest eigenlijk niet mag hebben - maar in de hoek wel mag testen."

Die illegaliteit zorgde er in de jaren negentig voor dat het testen op feesten al zoetjes aan verdween, vertelt August de Loor. "Op een gegeven moment wilde de politie inzicht krijgen in de handelsnetwerken, en ging met undercoveragenten op feesten rondlopen. Er kwamen verdenkingen vanuit bezoekers dat wij een verlengstuk waren van justitie. Dat was echt heel vervelend, dus stopten we er zelf al mee."

Toen het kabinet van de vorige minister-president Jan Peter Balkenende in 2002 de drugstesten op feesten definitief verbood, was er eigenlijk al niemand meer aan het testen op feesten. Achteraf gezien was dat verbod het startschot van een hele lange reeks moraliserende drugswetten en drugsverboden, die als hoofddoel hadden het drugsgebruik terug te dringen. Paddo's werden verboden, tienduizenden wietplantages werden opgerold en er kwam steeds meer nadruk te liggen op straffen, in plaats van voorlichten in het drugsbeleid.

Wie de afgelopen jaren de Nationale Drug Monitor heeft bijgehouden, weet dat zulk soort wetten er alleen maar voor hebben gezorgd dat drugsgebruik risicovoller werd, en dat niemand er een pil minder om slikte.

Misschien is het opheffen van het verbod van drugsfeesten, net als het legaliseren van cannabis, een teken dat de periode van stug, stijf en soms ronduit dom drugsbeleid voorbij is. Toch is het raar dat nou juist die drugstest nu vanuit het niets terugkomt. Veel mensen, zelfs de uitvinder van de drugstest zelf, zijn kritisch.

"Ik vraag me af of de linkse partijen niet gewoon dachten: kijk ons een progressief zijn," zegt August de Loor, "zonder dat ze misschien hebben nagedacht over wat erbij komt kijken. Bij de pro-reguleringsbeweging zijn wensdromen soms net zo aanwezig als bij de bestrijders van drugs."

Toch blijft het grootste raadsel waarom de Partij voor de Vrijheid zich bij die linkse partijen heeft gevoegd, bij deze progressieve en best een beetje gekke beslissing.