De vrouwen uit Sierra Leone die na ebola strijden tegen tienerzwangerschappen

Het is twee jaar geleden dat ebola om zich heen greep en een hoop slachtoffers maakte. Langzamerhand keert iedereen in Sierra Leone weer terug naar zijn gewone leventje – iedereen, behalve tienermeisjes.

Met een enorme doos condooms en pillen in haar armen leidt zuster Aminata Fullah me door het doolhof van modderige steegjes van Susan's Bay, in Freetown, Sierra Leone. De stad die bekend staat om bloeddiamanten heeft geen gebrek aan sloppenwijken, maar Susan's Bay is uniek. De wijk ligt vlak naast de vuilnisbelt van de stad, waar dag en nacht afval in de fik staat. Het is moeilijk te zeggen waar de wijk eindigt en de vuilnisbelt begint.

"Een hoop mensen kwamen om in deze wijk tijdens de ebolacrisis," vertelt Fullah, terwijl er op de achtergrond een varken gilt in een berg van vuilnis. Volgens haar wonen er zo'n 8000 mensen in de wijk, waarvan de huisjes vervaarlijk scheef tegen de steile heuvel hangen.

"Dit gebied noemen we een infectiehutspot – honderden mensen raakten geïnfecteerd met ebola en zeker meer dan honderd slachtoffers stierven," zegt Fullah. Ze stapt over een open rioolpijp terwijl we verder richting haar geïmproviseerde kliniek lopen. In de afgelopen drie jaar raakten in Sierra Leone meer dan 14.000 mensen besmet met ebola. 3.590 mensen overleefden de ziekte niet.

Fullah was een van de duizenden lokale zusters die met internationale artsen en vrijwlligers samenwerkte om verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. Ze is nu 25 en werkt al een paar jaar als zuster, maar ze krijgt alleen een kleine vergoeding voor haar werk. "Dat is typisch voor zusters, maar ik hou van mijn werk. Ik ben het liefste altijd bezig met mensen helpen." Terwijl we verder door haar wijk lopen, wordt haar populariteit snel duidelijk uit de warme begroetingen die ze van iedereen ontvangt.

Het is mei, het begin van het regenseizoen, waardoor het stadsafval van de berg afspoelt en in de baai terechtkomt. De warmte hielp niet bepaald tegen de stank. Sommige paden waren onbegaanbaar door de enorme hoeveelheden afval. Tegen de tijd dat we de kliniek bereikten, stonden er al tientallen meisjes te wachten in de hitte.

Eenmaal binnen legden Fullah en haar collega Salamatu Kamara aan de meisjes uit wat voor anticonceptiemiddelen ze hadden, hoe ze werkten en waarom ze zo belangrijk zijn.

Twee jaar geleden noemde de World Health Organization ebola een groot gevaar voor de wereldgezondheid. Tegenwoordig vechten Fullah en de andere zusters tegen een andere gezondheidscrisis: tienerzwangerschap.

"We behandelen zo'n tachtig mensen per dag, afhankelijk van wat voor (anticonceptie)medicijnen we hebben," zegt Fullah. "Vaak hebben we helemaal niet eens medicijnen voor ze. Het is altijd druk. De meisjes zijn van alle leeftijden, maar de meesten zijn tieners, van zo'n 13 of 14 jaar oud."

Volgens mensen van de gezondheidszorg in Sierra Leone kunnen meisjes al vanaf hun elfde seks hebben. Tienerzwangerschap is langer een groot probleem, maar door de recente uitbraak van ebola is volgens Save The Children het aantal zwangere tieners met 47 procent gestegen. De precieze reden voor de steiging is nog niet helemaal duidelijk, maar iedereen is het ermee eens dat het een bijzonder slechte ontwikkeling is.

In Freetown zei het hoofd van het gezondheidsprogramma van Save The Children tegen Broadly dat "de scholen dicht waren tijdens ebola, waardoor tienermeisjes een veel groter risico liepen om zwanger te raken." Het is lastig om betrouwbare data te verzamelen in Sierra Leone, maar Tucker schat dat zo'n 20.000 meisjes moeder werden tijdens de ebolacrisis. Armere meisjes en degenen met weinig scholing liepen het grootste risico om zwanger te raken.

"Een hoop meisjes zochten een manier van overleven en één van die manieren was seks. Seks in ruil voor geld," voegt ze toe.

Volgens een onderzoek van de overheid had 74 procent van de meisjes die zwanger raakte tijdens de ebolacrisis aangegeven dat ze niet genoeg te eten hadden.

De 18-jarige Kumba is een van hen. Haar 25-jarige 'vriendje' gaf haar geld voor school, eten en kleren. "Hij hield niet zo van condooms," zegt de verlegen Kumba. Onderhandelen over het wel of niet gebruiken van een condoom is voor deze vrouwen vaak geen optie. Toch worden de meisjes gestraft door hun familie en de overheid als ze erachter komen dat ze zwanger zijn. Kumba woont nu thuis, maar haar moeder schopte haar in eerste instantie voor een aantal maanden het huis uit toen ze het hoorde.

Zwangere tieners in Sierra Leon mogen vaak school niet afmaken omdat ze een slechte invloed zouden hebben op hun klasgenoten. Zwanger worden heeft dus een enorme impact op hun toekomst, maar de meisjes moeten zien te overleven dus doen ze aan seks in ruil voor geld.

In de kliniek in Susan's Bay zegt Fullah: "Sommige meisjes hebben al seks voordat ze voor het eerst ongesteld zijn geweest. Dit zijn zulke zware omstandigheden, dus ze beginnen al vroeg met seks om voor zichzelf te kunnen zorgen."

De beschermingsmaatregelen tegen ebola zijn nog steeds in gang—ik moet mijn temperatuur laten controleren en mijn handen wassen voordat ik naar binnen mag.

"Tijdens ebola konden we niet veel doen aan anticonceptie," zegt Fullah. "De andere zusters en ik werkten met mensen met ebola in onze kliniek, dus veel mensen wilden onze klinieken niet bezoeken omdat ze bang waren dat ze ook met ebola besmet zouden raken."

Anticonceptie voor de lange termijn, zoals implantaten of injecties, zijn het meest populair, ondanks pogingen om simpele middelen als condooms en vrouwencondooms te promoten. Naast het geven van advies over anticonceptie moeten de vrouwen vaak meisjes doorverwijzen naar specialisten van Marie Stopes door de "slordigheid" van amateur- en zelf toegediende abortussen.

"Tieners doen een hoop van die abortussen. We hebben misschien niet de juiste injectie voor ze en ze gebruiken geen condooms, dus als ze seks hebben, worden ze zwanger," legt Kamara uit. "Dan gaan ze naar een iemand toe. Er zijn een hoop manieren om er vanaf te komen."

De abortus is illegaal in Sierra Leone, ondanks dat het hoog in de lijst staat van landen met veel moedersterfte. Volgens gegevens van de World Bankoverleefden 1.360 van de 100.000 vrouwen in 2015 hun de geboorte van het kind niet. Ter vergelijking: in Nederland waren dat er in hetzelfde jaar zeven. Tieners hebben een grotere kans om te overlijden tijdens de geboorte van het kind en zouden voor zo'n 60 procent verantwoordelijk zijn voor deze cijfers.

Marie Stopes International zegt dat tien procent van die sterfgevallen te wijten is aan onveilige abortussen. Volgens de organisatie is dat nog een conservatieve schatting ook. Ufuoma Festus Omo-Obi, de voorzitter van Marie Stopes in Sierra Leone, legt uit dat er een chronisch gebrek is aan gegevens door het stigma dat heerst over abortus. Enorm veel tieners kiezen ervoor om zelf de zwangerschap te beëindigen, maar zo'n 10.000 vrouwen en meisjes zoeken naderhand verdere hulp in het ziekenhuis.

"Mensen gebruiken van alles om abortussen te plegen: traditionele kruiden, een mix van alcohol en kruiden of ze kauwen zelfs op gebroken glas of zand," legt Omo-Obi uit. "Sommige van de jongere meisjes gebruiken extremere dingen als fietsspaken, metalen klerenhangers of cassavebladeren." Die bladen gebruiken ze in een methode die "rocket propelled grenade" heet, of RPG, waarbij de stokken van een cassaveplant in de vagina worden gestopt. Deze goedkope techniek is ook een van de meest dodelijke en kan tot enorme bloedingen of zelfs perforatievan de baarmoeder leiden.

Op school wordt in Sierra Leone geen seksuele voorlichting gegeven. Uit het onderzoek van de overheid van het land bleek dat veel tieners geen enkele basiskennis hebben op het gebied van anticonceptie of weten hoe ze zwangerschap kunnen voorkomen. Zo lang dit doorgaat zullen er duizenden kinderen sterven in de steegjes waar de gruwelijke abortussen worden uitgevoerd. Zuster Fullah en haar collega's hebben ebola misschien verslagen, maar het gevecht tegen tienerzwangerschappen in Sierra Leone is pas net begonnen.

Als je wilt doneren of meer informatie over de The Children's Every Last Child campagne wilt, kun je hier terecht.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.