Mijn vriendin en ik worstelden allebei met het leven – toen pleegde zij zelfmoord

Op 113 Zelfmoordpreventie lees je meer over wat je kunt doen als je je zorgen maakt over mensen in je omgeving die mogelijk suïcidaal zijn. Ook kun je hier terecht met verdere vragen over zelfmoord.

Inmiddels is het alweer vijf jaar geleden. Twee keer per jaar gaan we met onze vriendengroep bij de ouders van Fijkje op bezoek, en dan hebben we het erover. Haar ouders hebben een speciaal kamertje voor haar ingericht, het ‘Fijkje-kamertje’, met al haar fotoboeken, kleren en reisverslagen. Fijkje was naar eigen zeggen het gelukkigst op reis, ze heeft zowat de halve wereld gezien. Bij die jaarlijkse bijeenkomsten nemen we allemaal iets mee dat ons aan haar doet denken en vertellen daar ons verhaal bij. Het voelt heel fijn om haar om die manier een beetje in leven te kunnen houden.

Fijkje en ik leerden elkaar kennen in 2004, op een feestje van een gemeenschappelijke vriendin. Ze was een hippiemeisje met vuurrood haar en had altijd bloemetjes- of stippenjurken aan. Het klikte meteen heel goed en we wisselden telefoonnummers uit. Kort daarna nam ze me mee naar mijn allereerste cultfilm, Coffee and Cigarettes. Door Fijkje ging er een wereld voor me open. Ze was altijd bezig, altijd onderweg – dankzij haar leerde ik heel Amsterdam kennen. “Mirna, we gaan maandagavond volksliederen zingen, ga je mee?” “Morgen gaan we naar Oerol, kom ook!” Ze nam me mee naar filmfestivals, salsa-avonden en pubquizzen.

De laatste drie jaar van haar leven was ze mijn beste vriendin. Samen hadden we de grootste lol, maar we konden ook heel goed praten over wat ons dwars zat. Om ons heen zagen we dat onze vrienden allemaal hun ding deden: afstuderen, werken, een serieuze relatie aangaan – zoals het ‘hoort’, wat de maatschappij van je verwacht. Ons lukte dat niet zo goed. Allebei deden we drie studies waar we toch weer mee stopten, en we konden verliefd worden, onszelf compleet in zo’n man verliezen en volledig naar de klote zijn als het dan weer over was.

Het leven van mij en Fijkje was niet alleen vol, het ging ons allebei ook te snel. Zelf heb ik borderline, en Fijkje had in het verleden anorexia gehad. Ze kon soms volledig in paniek raken en heel wanhopig zijn, en belde me ‘s nachts weleens op: “Mirna, ik ga er nu een eind aan maken!”

Ze woonde in een antikraakwoning in Amsterdam-West, en op een gegeven moment mocht ik twee weken op haar huis passen toen zij op vakantie was. Het ging op dat moment helemaal niet goed met mij, en toen ze terugkwam trof ze me huilend aan. Urenlang hebben we zitten praten, en die nacht besloten we een soort ‘anti-zelfmoordpact’ te sluiten: we spraken af dat we allebei geen einde aan ons leven zouden maken – dan konden we, zelfs in onze diepste dalen, in ieder geval nog op elkaar terugvallen. Daarna spraken we eigenlijk nooit meer over ons pact – het was meer een soort stilzwijgende afspraak waar ik op terug kon vallen als ik een hele slechte dag had.

De laatste maanden, vlak voor haar dood, hadden Fijkje en ik wat minder contact. Ik was depressief en zat in mijn eigen wereldje. Een week voordat het gebeurde, stuurde ze me nog een berichtje: “Mirna, gaat het weer wat beter met je? Ik heb zin in de zomer, lekker picknicken, films kijken en gekke dingen doen.” Daar heb ik nooit op gereageerd, en dat is iets waar ik me soms nog steeds schuldig over voel. Ik was vaak degene die ze belde als ze het niet meer zag zitten, maar dat heeft ze die laatste keer niet gedaan.

Ik begrijp wel waarom Fijkje een einde aan haar leven heeft gemaakt en ben ook niet boos op haar – ik ken het gevoel van totale wanhoop en desillusie goed. Wel had ik kort daarna zoiets van: nu ben jij er vanaf en moet ik door in mijn eentje. Bijna een soort misplaatst gevoel van jaloezie.

De wanhopige en verdrietige kant van Fijkje stond vrij haaks op haar vrolijke en reislustige karakter. Maar op een gegeven moment werd ze vreselijk verliefd op een man met wie ze een knipperlichtrelatie kreeg, en die liefde speelde met haar hoofd. Ze raakte zwanger van hem en onderging in januari van 2013 een abortus. Emotioneel gezien deed dat heel veel met haar. Ook was ze net met therapie begonnen, en ze was in afwachting van de toelating bij een nieuwe studie.

Toen haar ex hun relatie in diezelfde periode definitief beëindigde, was dat voor haar de druppel: ze besloot, ondanks onze afspraak, toch een einde aan haar leven te maken.

Die bewuste dag, 24 maart 2013, is ze nog naar de kapper en de film geweest. ’s Avonds is ze naar het vakantiehuisje van haar ex gegaan en heeft ze een overdosis genomen. Ook heeft ze een ‘afscheidsboekje’ achtergelaten met daarin foto’s en een lange afscheidsbrief, waaruit wel bleek hoe boos ze op haar ex was.

Ze had die dag eigenlijk een afspraak ingepland met een vriendin, maar was daar niet op komen dagen en was ook niet bereikbaar. Dat vonden wij als vriendinnen een beetje verdacht, en een van ons besloot Fijkjes ouders in te lichten. Die vonden het ook vreemd, maar dachten ergens nog dat Fijkje zonder iets te zeggen naar Frankrijk was gereden om druiven te plukken of zo. Dat soort avontuurlijke dingen deed ze wel vaker.

Die maandag erop ging haar ex naar zijn vakantiehuis, om te kijken of ze daar misschien was. Hij bivakkeerde daar in de lente en de zomer en ze hadden er samen veel tijd doorgebracht. Ik had eigenlijk aangenomen dat Fijkje wat tijd voor zichzelf nodig had en zich daarom afgezonderd had; dat ze ook dood kon zijn, daar had ik nog geen moment aan gedacht.

Toen haar ex-vriend haar lichaam vond, heeft hij – totaal overstuur natuurlijk – de politie gebeld. Kort daarna werd ik gebeld door een van onze vriendinnen die heel hard in de telefoon gilde: “Fijkje is dood, Fijkje is dood!” Later werd me verteld dat ik wel tien keer “WAT?” heb geroepen – het wilde gewoon niet tot me doordringen.

Nadat ze gevonden werd, is haar lichaam naar haar ouderlijk huis gebracht, waar ze werd opgebaard. Wij zijn daar met de vriendengroep later die dag ook heengegaan. Bij binnenkomst ben ik door mijn knieën heen gezakt, ik kon gewoon niet meer staan. Ik was in totale shock. Haar vader zat naast haar, was haar haren aan het kammen en zei: “Ze heeft eindelijk rust.” Dat hartverscheurende beeld zal ik nooit vergeten.

Na vijf dagen was de afscheidsdienst, op het strand in Bloemendaal. Na haar crematie werd haar as verdeeld onder al haar vrienden en familie. Omdat ze op reis het gelukkigst was, werd ons gevraagd haar as mee te nemen als we op reis zouden gaan en het daar dan uit te strooien. Op die manier is ze, ook na haar dood, nog op veel plaatsen in de wereld geweest.

De dood van Fijkje heeft grote invloed op mij gehad. Ik ben heel erg gaan drinken – in gezelschap, maar ook steeds meer in mijn eentje. Ze was groot fan van Herman van Veen en dan vooral van het nummer Als ik kon toveren, dat ik op zulke avonden altijd op repeat zette. En maar dat nummer van Herman van Veen op repeat, en maar drinken. Vaak werd ik dan emotioneel en was er geen land meer met me te bezeilen. Avonden lang heb ik in mijn eentje op de bank gezeten met een fles wijn en dingen gezegd als: “Fijkje, als je dit hoort, geef dan nu een teken van leven.” Heel stom.

Op vakantie in Praag ben ik een keer in een raamkozijn op tien hoog beland, huilend om Fijkje, stomdronken met mijn benen over de rand. Als ik was gevallen, was ik echt morsdood geweest. Ook heb ik maandenlang – en nog steeds wel eens – heel levendig over haar gedroomd. Dan praatte ik met haar, was ik bang dat ze boos op mij was en zat zij in een soort ‘tussenwereld’, net als in die film The Lovely Bones.

Ik heb Fijkjes ex, die haar gevonden heeft, na haar dood een berichtje gestuurd dat ik hem niets kwalijk nam. Uiteindelijk is het Fijkje zelf geweest die ervoor gekozen heeft een einde aan haar leven te maken. Dat vakantiehuisje heeft hij nog steeds, trouwens. In de slaapkamer, waar hij haar gevonden heeft, hangt nu een grote foto van haar aan de muur. Hij heeft het er heel zwaar mee gehad, maar langzaamaan gaat het beter. Een tijd terug zijn we ook nog een keer met z’n allen naar dat huisje gegaan. Ik kende het al wel, want ik was er in het verleden een paar keer blijven slapen met Fijkje. Heel gek was dat, omdat ik het op die plek juist altijd zo naar mijn zin had gehad.

Met mij gaat het nu iets beter: ik volg een intensieve therapie en woon sinds twee maanden samen met mijn vriend. Maar het gevecht met mijn depressie en borderline is nog lang niet voorbij. Fijkje nam me altijd op sleeptouw, we waren altijd op avontuur. Dat is er niet meer, en dat heeft echt een gat in mijn leven geslagen. En voor haar ouders is het natuurlijk ook zwaar dat Fijkjes vrienden allemaal doorgaan; ze gaan samenwonen, trouwen, en krijgen kinderen. Fijkje zal voor altijd dat meisje van 28 blijven. Maar ondanks al het verdriet heeft Fijkje me destijds leren leven, en daar zal ik haar eeuwig dankbaar voor zijn.

Volg Broadly op Facebook, Twitter en Instagram.