Waarom je voorzichtig moet zijn met complimentjes als iemand is afgevallen

Nadat Adele dit jaar flink wat kilo’s was afgevallen, werd dat in veel media gevierd als “ongelooflijke” prestatie. Er verschenen artikelen over het “geheim” van haar dieet, vol pseudo-tips over hoe je zelf ook kilo’s kan kwijtraken. Er werd verder niet stilgestaan bij de gevolgen die zo’n boodschap precies kan hebben voor lezers – ze zag er “fantastisch” uit na haar gewichtsverlies, dus waarom zou je ook.

Het is om meerdere redenen problematisch om er een heel groot ding van te maken als iemand afvalt. Het versterkt vooral de mythe dat dunner altijd beter is, en iedereen die een maatje slanker heeft daarvoor gefeliciteerd zou moeten worden. Daarnaast gaat het voorbij aan het feit dat gewichtsverlies veel verschillende oorzaken kan hebben, en het niet eens altijd de bedoeling is – misschien is iemand wel ziek, komt het door de stress of is er sprake van een eetstoornis. Het aanmoedigen van gewichtsverlies kan soms dan ook erg schadelijk zijn.

We spraken zes vrouwen die veel zijn afgevallen over het verhaal dat erachter zat, en de reacties die ze op hun nieuwe postuur kregen.

Drie jaar geleden werd ik voor het eerst in mijn leven erg depressief, waardoor ik veel afviel. Ik kwam nauwelijks mijn bed uit. Maar toen dat eenmaal weer wat meer lukte, kreeg ik vooral veel opmerkingen over mijn gewicht. De een zei dat ik er niet zo best uitzag, de ander juist van wel – en ik vond die reacties allebei moeilijk. Ik haatte mezelf, en tegelijkertijd raakte ik door die opmerkingen nog meer mijn eetlust kwijt. Ik vond het fijn om mooi gevonden te worden zonder daar iets voor hoeven te doen – ik zat niet lekker in mijn vel, maar werd wel gezien. Al was het wel gek dat mensen mijn verminderde eetlust hadden opgevat alsof ik juist hartstikke positief in het leven stond.

Een paar maanden later overleed mijn vader. Ik had het er zwaar mee en viel meer dan tien kilo af — waar ik heel veel complimenten voor kreeg. Ik voelde me enorm schuldig: terwijl ik vanbinnen kapot ging, zag ik er aan de buitenkant “fantastisch” uit. Vrienden zeiden: “Het staat je geweldig. Niks meer aan doen!” Oké, dus ik moet voor altijd in de rouw blijven?

Ik probeerde me zo te kleden dat het niet zoveel op zou vallen, omdat ik bij elke opmerking tegen de tranen moest vechten. Het ergste was dat dat het voelde alsof ik mijn vader verraadde, en al die complimentjes betekenden dat ik geen verdriet had. Sommigen noemden me onherkenbaar – maar ik herkende mezelf ook totaal niet.

Ik heb altijd al problemen gehad met voedsel. Toen ik jonger was at ik vaak uit frustratie, en had ik last van eetbuien. Ik kwam dus ook behoorlijk veel aan.

Negen jaar geleden besloot ik de boeg om te gooien. Ik at dagenlang helemaal niks, en als ik wel iets at, dan heel weinig. Ik ging ook veel meer bewegen. Daardoor viel ik veel af, en dat bleef niet onopgemerkt. Het regende complimentjes en mensen vroegen me om tips. Dat spoorde me aan om mezelf uit te hongeren, waarna ik depressief werd. Niemand had namelijk oog voor de pijn die achter mijn gewichtsverlies verscholen zat.

Uiteindelijk belandde ik in het ziekenhuis. Na veel terugslagen ging het langzamerhand beter met mijn eetstoornis, maar het blijft elke dag weer een uitdaging.

In 2012 schreef ik mijn volledige masterscriptie in zes weken. Het was een stressvolle periode, waarin ik amper at of sliep. Toen ik het eenmaal had ingeleverd zat ik nog steeds vol spanning en angst. Ik was meer dan dertig kilo afgevallen, en kreeg veel fysieke klachten: mijn haar viel uit, en ik had problemen met mijn tanden en huid. Mijn lichaam was in verval geraakt.

Als kind was ik juist gepest omdat ik dik was – ik werd een “dik varkentje” genoemd. Nadat ik afviel kreeg ik juist positieve reacties. Het boeide niemand dat ik cum laude was afgestudeerd, maar wel dat ik er goed uitzag. Ik was blij dat ik geen dik varkentje meer was, maar wist ondertussen ook wel dat ik was afgevallen vanwege mijn geestelijke gesteldheid. Het was niet gezond.

Veel mensen vinden het bij vrouwen vooral belangrijk dat ze er goed uitzien – oftewel: slank. Het maakt niet uit hoe je je vanbinnen voelt, want je lichaam is het belangrijkste. Of je wordt gek aangekeken, of juist de hemel in geprezen.

Toen ik zeventien was had ik botkanker. Ik zag er de ene dag uit als een opgezwollen kogelvis, de volgende als iemand die auditie doet voor America’s Next Top Model. Ik wilde geen van beide. Ik kan nog steeds niet echt goed eten. In plaats daarvan kijk ik de hele dag kookprogramma’s en fantaseer ik wat ik in de toekomst ga eten.

Ik vertelde laatst een vriendin over mijn problemen en dat ik zes kilo was afgevallen. “Dan is er tenminste nog iets positiefs aan,” zei ze. Ik probeer nog steeds te begrijpen wat er precies positief is aan niet kunnen eten. Vanwege mijn eigen ervaringen begin ik bij anderen nooit over hun uiterlijk, tenzij ik me zorgen maak om hun gezondheid. Maar dan nog probeer ik zo voorzichtig mogelijk te zijn.

Sinds mijn twaalfde heb ik soms last van depressieve periodes. Afgelopen jaar was het nog een tandje erger, het was echt een zware depressie. Ik vond het moeilijk om te eten, vaak zelfs onmogelijk, en viel erg veel af.

Sinds ik ondergewicht heb, krijg ik veel complimentjes. Ik probeer mijn lichaam te verhullen door bepaalde kleding te dragen, maar krijg nog steeds veel positieve reacties. Ik bedank mensen daar nooit voor, want het is nooit mijn bedoeling geweest om af te vallen. Ik zie het niet als een prestatie.

Toen ik met kerst terug naar huis ging vond ik dat best een uitdaging. Ik zag mijn oude vrienden, en ze zeiden steeds hoe goed ik eruitzag. Het voelde heel bitter. De echte prestatie zit ‘m meer in hoe ik mijn depressie de baas probeer te zijn. Als iemand me complimenteert voor mijn gewicht, probeer ik de gedachte tegen te houden dat mijn gewicht het enige is dat ik onder controle heb. Ik vraag me af of deze mensen het ook slecht zouden vinden als ik weer gezond en wat voller ben.

*Naam veranderd om privacyredenen

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Duitsland.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram