Wat vreemdgaan met je leven doet

‘Een trio met je partners maîtresse’, ‘cuckolding’, of ‘duizenden euro’s verdienen met het betrappen van vreemdgangers’: weinig dingen lijken mensen meer te inspireren dan verhalen over seks. Neem nu bijvoorbeeld vreemdgaan, je zou er een hele website over kunnen volschrijven. Maar ondanks deze vloedgolf aan interesse (en oordelen) horen we bijna nooit iets van de mensen die zélf het bewuste slippertje maakten - door, nou ja, vreemd te gaan. Wie zijn de (ex-)partners die onze oerstrenge monogame samenleving zo bezighouden, en wat vinden zij eigenlijk zelf van hun daden? 

Uit de stukjes en beetjes die ik de afgelopen jaren heb meegekregen kan ik me ondertussen vaag iets voorstellen bij vreemdgaan. Voor zover ik weet heeft mijn ex nog altijd aan niemand eerlijk verteld wat er precies gebeurd is toen hij op een avond ‘met vrienden’ naar een bar ging. Hij is zelfs een stapje verder gegaan en heeft een aantal van onze gezamenlijke vrienden een heldhaftig verhaal verteld, waarin hij het geniale idee had gehad om leugens te bedenken waarbij hij alleen maar ‘zogenaamd’ onveilig naar bed was gegaan met een willekeurig meisje in die bar, zodat ik hem dan zou dumpen. Best grappig, want die soa-tests achteraf leken toch net echt. Net als zijn bloeddoorlopen ogen en het smekende boeketje op het station, toen ik met mijn domme hoofd toch nog een paar weken terugkwam om het ‘uit te praten’. 

Na die paar weken was hij trouwens best overtuigend toen hij vroeg of het niet eens tijd werd om hem te vergeven en ‘gewoon’ weer samen door te gaan. 

Maar de depressieve gevoelens en blokkades in nieuwe relaties terzijde, ik begrijp wel dat je verantwoordelijkheid opnemen voor ontrouw - in onze maatschappij beschouwd als een doodzonde - niet alleen moeilijk is, het kan je ook de rest van je leven achtervolgen. Plots ‘verdien’ je het vertrouwen van vrienden en familie niet meer. Sommigen verdwijnen zelfs uit je leven. Bij elke nieuwe persoon die je leert kennen, houdt iedereen een oogje in het zeil van je privéleven. En dan nog de vraag: vertel je over je misstap, of ga je dat risico liever uit de weg?

De intensiteit van al die oordelen was ook precies waarom ik veel mensen pas een jaar na de feiten heb verteld wat er nu precies gebeurd was tussen mij en mijn ex. Voor die tijd redeneerde ik in mijn verwarde ‘logica’ dat je je naasten zoiets niet kunt uitleggen - ik zou wel gek zijn om bij zo’n klotepartner te blijven. Dus vertelde ik niks, en stierf mijn mentale gezondheid rustig verder af. 

Een affaire laat op beide partners diepe sporen na. Maar hoe ga je als ‘dader’ om met vreemdgaan, als je doorgaans op weinig steun of sympathie kunt rekenen? En hoe pak je de draad van je leven weer op? Ik besloot om op zoek te gaan naar mensen die zelf vreemdgingen, en vroeg hen naar de gevolgen die dat voor hen had. Daarnaast sprak ik met Vanessa Muyldermans en Joke Bruggenkamp, twee personen die misschien wel het allermeeste afweten van vreemdgaan door hun beroep als relatietherapeut. 

Peter, 38*

“Vreemdgaan komt vaak voort uit angst en onmacht, en niet voor jezelf kunnen kiezen. In onze maatschappij zijn we eigenlijk nog niet klaar voor echte vrije liefde. De relatie met mijn ex, waarmee ik 22 jaar samen ben geweest, draaide vooral om de verwachtingen van anderen. Huisje, boompje, beestje, kind erbij. Ik zat vastgeroest in een levensstijl die eigenlijk niet bij mij paste. Onze libido’s waren ook erg verschillend, waardoor ik me vaak afgewezen voelde. Alsof mijn piemel niet mocht bestaan. 

De andere vrouw gaf me het gevoel dat ik sexy was, zoals ik het eigenlijk nog nooit had meegemaakt. Ze liet me zien dat ik wel mezelf kon zijn, ook op seksueel vlak. Ik was overdonderd en vroeg me af: bestaat dit echt? Bij thuiskomst kwam ik terecht in dezelfde ingesleten patronen en ging ik opnieuw vreemd. Er was een hele nieuwe wereld voor mij opengegaan, een wereld waarin ik plots wél aandacht kreeg. Dat zorgde ook voor onzekerheid. Ik wist dat ik niet thuishoorde in het leven waarin ik was beland, maar wat was dan wel mijn plek op deze wereld? Voor die openbaring heb ik een hoge prijs moeten betalen. 

Omdat mijn ex en ik al vanaf onze tienerjaren samen waren, was alles met elkaar vergroeid: vrienden, familie, de mijlpalen die we samen hadden meegemaakt. Ik had de kracht niet om haar te vertellen wat er was gebeurd. Toen ze erachter kwam, raakte ik letterlijk alles kwijt. Iedereen zag mij als de dader, en zo zag ik mijzelf ook in die tijd. Niemand wilde mijn kant van het verhaal horen - opnieuw werd ik keihard afgewezen door de wereld. Op de dag van mijn scheiding parkeerde ik mijn auto naast het treinspoor en heb ik recht in de koplampen van de eerste trein gekeken.

In de jaren na mijn scheiding heb ik mijzelf beter leren kennen en ben ik meer van mezelf gaan houden. Toen ik steeds beter in mijn vel zat, is mijn nieuwe partner op mijn pad gekomen. Het is nu onze missie om seks en relaties meer bespreekbaar te maken. Het einde met mijn ex was niet leuk, maar het leidde voor mij wel tot een heel mooi nieuw begin. Misschien schrijf ik er nog wel een boek over, als ik er klaar voor ben.”

Jeanine, 63* 

“Ik veroordeel mensen die vreemdgaan niet. Mensen moeten eens inzien dat monogamie niet de enige optie is. Sommige mensen kunnen gewoon verliefd worden op meer dan één persoon. Als je twee kinderen hebt, houd je dan meer van de een dan van de ander? Ik vind het heel onethisch om de één boven de ander te verkiezen. We accepteren het voelen van liefde voor meerdere mensen overal, behalve in de romantiek. Je hebt toch ook meerdere vrienden? 

Toen ik verloofd was kwam ik in het park een oude vlam tegen. We omhelsden elkaar, het klikte en hij vroeg me mee uit. Ik ben toen naar huis gegaan en heb aan mijn verloofde verteld dat ik eigenlijk best met hem mee uit had willen gaan. Hij zei: Doe wat je wil doen, maar confronteer mij er niet mee. Ik was best bang om het te vertellen, maar wilde ook niet tegen mijn verloofde liegen. Tellen die gevoelens dan ook als vreemdgaan? Het is maar wat je ermee aanvangt, toch? Je kunt ook op een ethische manier meerdere partners tegelijk hebben. 

Ik ben meer dan dertig jaar met mijn man samen geweest. De eerste tien jaar vertelde ik aan niemand dat ik daarnaast nog een andere relatie had, zelfs niet aan mijn beste vriendin. 

Geen enkele van mijn partners heeft ooit het lef gehad om openlijk toe te geven dat ze nog een tweede partner hadden. Bij mij wisten zelfs sommige collega’s op het werk ervan. Toen ik gepromoveerd werd heb ik zowel mijn man als mijn vriend meegenomen. Ik heb er schijt aan als iemand het niet accepteert - ik ben wie ik ben, en dat verloochen ik niet.”

Maaike, 28*

“Gevoelens krijgen voor een ander voelt soms bijna als een psychose. Zo verwoordde mijn man, die psychiatrisch verpleegkundige is, het toen ik hem na twee weken vertelde dat ik een affaire had met een collega: ik was zo verliefd dat het bijna een aandoening uit het DSM-handboek leek. Die twee weken had ik ook nodig voor mezelf om te beslissen wat ik met dat gevoel wilde aanvangen. Als ik tegen mijn man zei dat ik bij een vriendin bleef slapen maar eigenlijk naar mijn collega ging, voelde ik me tegelijkertijd hemels en verschrikkelijk. Ik wilde heel graag eerlijk tegen hem zijn. Toen we later aan familie en vrienden vertelden dat ik naast mijn man ook een vriend had, kregen we gemixte reacties. Één persoon wilde meteen niets meer met ons te maken hebben, en aan een ander familielid mocht ik het van de rest hoe dan ook nooit vertellen. Eén van mijn vriendinnen kon het wel begrijpen: ze zag wat ik miste in mijn ene relatie, en hoe ik dat stukje bij de ander kon vinden. 

Ik heb vier jaar een passionele maar zeer ingewikkelde relatie met mijn collega gehad. Hoewel mijn man het wist en ze elkaar ook op een mooie manier ontmoet hebben (mijn vriend gaf mijn man een fles whiskey en zei dat hij van mij hield, wat mijn man ook begreep), mocht niemand in zijn leven weten dat ik bestond - zeker zijn eigen vrouw niet. Op een gegeven moment heeft zijn familie het ontdekt door een van mijn emails, en dat heeft zijn gezin totaal ontwricht. De onherstelbare schade die ik daarmee heb aangericht is helaas niet terug te draaien. 

In 2017 liep onze relatie af. In 2019 kreeg ik een kankerdiagnose. Toen ik hem tegenkwam negeerde hij me niet, hij liep op mij af en pakte me stevig vast. Maar nadien is hij nog heel erg boos geworden over die email, hij heeft mij en mijn gezin zelfs bedreigd. Door corona heb ik hem nu al een tijd niet meer gezien, misschien is het ook wel beter zo.

Mijn man heeft zijn vriendin leren kennen in 2015. Sindsdien heb ik ook haar verschillende keren ontmoet. Soms gaan we met z’n drieën naar de sauna, en ik zie ook wat hij in haar ziet. Ze is gewoon echt een leuke vrouw. Ik probeer haar, in tegenstelling tot de vrouw van mijn ex-vriend, veilig en welkom te doen voelen. Binnenkort gaan we er samen met haar een dagje op uit.”

Waar we in onze maatschappij niets willen weten van de zogenaamde ‘daders’, krijgen relatietherapeuten deze mensen (en hun partners) bijna dagelijks over de vloer. Je zou kunnen zeggen dat deze professionals misschien nog het meeste verstand hebben van vreemdgaan. 

Psycholoog en relatiecoach Joke Bruggenkamp omschrijft vreemdgaan als een strategie die mensen onbewust kunnen inzetten wanneer hun relatie door een moeilijke periode gaat. Zo’n drastische actie kan de ultieme manier zijn om je los te breken uit relatiepatronen die een (on)besproken negatief effect op jou als persoon hebben. Denk hierbij aan het gevoel dat je niet gezien wordt, je je steeds aan moet passen, niet genoeg of helemaal geen aandacht krijgt. “Vreemdgaan is bijna een fysieke reactie: je lichaam wil zo graag weer opnieuw begeerd en vastgehouden worden. Als je dan iemand vindt die de vlam weer aansteekt, wil je daar meer van.”

Vanessa Muyldermans ziet vreemdgaan in haar werk als psycholoog en seksuoloog “niet als een situatie waarin de ene partner slachtoffer is en de ander dader”. Er is vaak een langere opbouw die je niet precies kunt terugleiden tot het allereerste moment waar het fout ging, ofwel het eerste ‘dominosteentje’. Veel mensen die vreemdgaan, schrikken daar zelf ook van. “In het moment zelf waren ze zich totaal niet bewust van de schade die ze hun partner zouden toebrengen. Velen hebben ook niet de intentie om hun partner te verlaten, maar zien hun vreemdgaan als een losstaande gebeurtenis, of als afleiding van de problemen die in hun eigen relatie spelen.” 

Moet je vreemdgaan dan toegeven in je relatie, of zou het beter zijn voor de huiselijke vrede om dit maar niet te bespreken? Volgens Joke kun je dat het best voor jezelf uitzoeken. Lukt het jou om het voorval achter je te laten en de band met je partner te behouden, dan kun je ervoor kiezen om het niet te vertellen. “Maar wanneer je zo’n voorval niet achter je kunt laten en je steeds moeite moet doen om alert te blijven als je bij je partner bent zodat ze er niet achterkomen, ja, dan is dat eigenlijk gewoon zonde van je energie.”

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.