Hoe het is als de mensen van wie je houdt heel anders stemmen dan jij

Soms denken mensen andere dingen dan jij – en gelukkig maar, anders zou het een erg saaie wereld zijn. Saai, of zelf gevaarlijk. Sinds de verkiezing van Trump weten we dat je dagelijkse socialmediafeed een zeer vertekend beeld kan geven van 'de werkelijkheid', dus je omgeven met andersdenkenden is niet alleen slim, maar ook nodig als je niet totaal verrast wil worden door verkiezingsuitslagen.

Zelf hoorde ik een keer een vrouw op de radio zeggen dat ze niet van Turken hield. "Ze lopen alleen maar op de weg in plaats van op de stoep." Dit leek me een gekke reden om Turken te haten – mijn opa was ook Turks en in de tijd dat hij in Nederland woonde, heb ik hem nooit op de weg zien lopen. Maar misschien was mijn opa een uitzondering, en was het bij deze mevrouw in de straat wel een gewoonte voor Turken en Turkse Nederlanders om op de weg te lopen in plaats van op de stoep, en misschien was dit inderdaad iets om je heel druk om te maken.

Verschillen van mening met een anonieme vrouw op de radio is niet zo erg, maar wat als je eigen moeder, je geliefde of je beste vriend er heel andere ideeën op nahoudt dan jij? Discussies over hoe we met dieren omgaan, Zwarte Piet of abortus kan uitmonden in onoverkomelijk onbegrip, een verbroken relatie of een verschrikkelijke familieruzie. We spraken een aantal mensen dat heel andere dingen belangrijk vindt dan de mensen van wie ze houden, wanneer het uit de hand liep, en hoe ze toch begrip weten op te brengen voor ieders ideeën.

Mijn stiefbroer is een fervent PVV-stemmer, anti-immigratie en pro Trump en Wilders. Hij zal deze verkiezingen wel PVV stemmen, en ik twijfel nog tussen GroenLinks en D66. Daarin botsen wij heel erg. Laatst op een verjaardag maakte hij een opmerking over 'dat zijn hond geen Turken of Marokkanen eet, maar wel negers.' Toen flipte ik en zei ik dat ik dit soort uitspraken niet in mijn huis wilde, en dat als hij niet zijn bek zou houden, hij maar op moest rotten. Veel te dramatisch natuurlijk, ik had beter kunnen zeggen dat hij eens na moest denken over wat hij eigenlijk zei.

Sindsdien is het ongemakkelijk tussen ons, omdat zijn vriendin mij nu stom vindt. Ik heb het gevoel alsof ik het nog moeilijker heb gemaakt, terwijl het samenvoegen van twee families, van mijn moeder en mijn stiefvader, helemaal nooit moeilijk was. Mijn stiefbroer en ik wisten altijd dat we over dit onderwerp van mening verschilden, maar onze relatie is daar niet per se slecht door geworden. We hebben het er gewoon heel weinig over.

Ik vind zijn uitspraken op moreel niveau niet kunnen, maar hij kan dat niet over mijn uitspraken zeggen. We staan er allebei niet voor open om onze mening te veranderen. Vroeger waren we wel extremer: hij wilde graag provoceren en ik wilde graag happen. Het is heel gek dat er in één familie zulke uitersten zitten: ik ben een typische hoogopgeleide, elitaire, witte vrouw die pro-immigratie is, en hij is het stereotype Wilders-stemmer. Hij ziet problemen die ik niet zie. Ik hou waarschijnlijk te hard vast aan mijn idealen – ik denk dat mijn stiefbroer mijn standpunten beter begrijpt dan andersom, hij heeft meer respect voor mijn mening.

Op een verjaardag begon ik – we kennen het allemaal – met mijn familie over Zwarte Piet te praten. Mijn opa, die toen ongeveer negentig was, hield zich een beetje afzijdig in het gesprek. Hij zat een beetje weg te doezelen. Maar mijn oom en tante hadden er wel een mening over. Zij vonden Zwarte Piet nog wel kunnen, ze vonden het gezeur. Ik probeerde ze uit te leggen waarom ik vond dat we misschien gewoon moeten kappen met Zwarte Piet en waarom het racistisch is. Plotseling leefde mijn grootvader helemaal op: "Jij moet je mond houden," riep hij tegen mij. "Je praat alleen de negers na. Je moet zelf bedenken wat je ervan vindt. Niet zomaar iemand napraten. Ik ben dit helemaal zat!" En daarna zei hij: "Je mag nooit meer op mijn verjaardag komen."

Daar schrok ik van, het was zo heftig. Normaalgesproken zijn opa's alleen lief, maar die van mij flipte totaal. Dit was blijkbaar echt iets wat hem heel erg dwarszat. Ik probeerde hem uit te leggen dat ik niemand napraatte, dat dit de ondervindingen waren uit mijn omgeving. Dat donkere vrienden van me hiermee zitten en dat met mij hadden besproken – en dat ik het niet zei om mijn eigen familie te stangen.

Maar mijn opa wilde niet in discussie. Hij vond dat hij gelijk had en dat ik een lul was. Mijn oma was ook geschrokken, en samen gingen ze weg bij de verjaardag. Het is wel zo dat mijn opa toen net was begonnen te dementeren, maar ik zag in zijn ogen dat hij op dat moment helemaal bij was. Het was menens. Na dit voorval ben ik een tijdje minder bij hem langsgegaan, maar toen ik wel weer op bezoek kwam, was hij het eigenlijk alweer vergeten. Een paar maanden daarna overleed hij.

Ook de rest van mijn familie heeft hier een andere mening over dan ik, maar ze hebben verder geen racistisch denkbeelden. Bij mijn opa weet ik dat niet zeker, hij was een beetje een twijfelachtige vent. De rest vindt Zwarte Piet gewoon leuk en ze associëren de figuur helemaal niet met racisme. Het maakt natuurlijk niet uit waar zij het mee associëren, het gaat er juist om dat er mensen zijn die zich wél beledigd voelen. Maar zij kennen geen mensen uit een ander land, daarom vinden ze het maar aanstellerij. Het is heel moeilijk om erover te praten, want ze zouden pas van mening kunnen veranderen als ze zoiets zelf van dichtbij meemaken.

Ik stem GroenLinks en mijn familie stemt sowieso op de ChristenUnie. Mijn ouders zijn heel christelijk en zitten bij de evangelische Pinkstergemeente. Vroeger moest ik altijd naar de kerk, en vanaf dat ik een jaar of zes was mocht ik niet meer alleen met jongens op mijn kamer spelen. Ook mocht ik geen vriendjes hebben, dat werd echt verboden door mijn moeder en vader. Eigenlijk mocht ik helemaal niks: niet uitgaan, niet de wereld in, niet zondigen, niet neuken.

Toen ik in de puberteit zat, ging ik wel heel veel stiekem doen, maar ik werd altijd betrapt. Ik had een vriendje waar ik superverliefd op was, en daar kwam mijn moeder achter. Toen heeft ze heel erg op me ingepraat en daar was ik wel gevoelig voor. Ik geloofde zelf ook echt in God en was heel schuldbewust. Ze zei dat ik een christelijke vriend moest nemen, dus toen heb ik het uitgemaakt. Dat vind ik nog steeds jammer.

Uiteindelijk ben ik in Amsterdam gaan wonen, van het geloof afgestapt, en toen was ik letterlijk van God los – veel drugs en veel seks. Ook mocht ik thuis bijvoorbeeld niet naar onchristelijke muziek luisteren, dus ben ik veel naar concerten geweest, en ik heb alle series van de VPRO gekeken, want ik mocht thuis alleen EO-programma's kijken.

Over veel dingen verschillen we nog steeds van mening. Abortus is een groot pijnpunt in de familie. Een aantal jaar geleden heb ik zelf een abortus gehad. Mijn oudste zus gaf me daarna een boekje cadeau over de groeistadia van een baby. Mijn moeder barst regelmatig nog in huilen uit – voor hen is abortus moord.

Toch kan ik heel goed begrijpen waarom mijn moeder zo is: ze is altijd op zoek geweest naar een familie, want die heeft ze nooit gehad, en in de kerk heeft ze die gevonden. Haar relatie met God is alles voor haar en ze wilde dat ook voor ons. Ze ziet het oprecht als de beste weg. Mijn moeder heeft nooit gezegd dat ze mijn abortus de juiste keuze vond. Ze had liever gewild dat ik het had gehouden, maar liet de keuze wel bij mij. Door hun mening en mijn verleden vond ik die keuze heel moeilijk, maar ik ben niet anders gaan nadenken over dit soort maatschappelijke kwesties.

Mijn zus is nog wel helemaal in de Here, ze is getrouwd en heeft twee kindjes. Ze gaat helemaal op dezelfde voet verder als onze ouders. We waren altijd heel erg samen in het geloof, en nadat ik er eenmaal uit was heeft ze me nog twee jaar lang elke zondag meegevraagd naar de kerk. Ik zei steeds 'nee', maar toen ze het maar bleef doen, zei ik: 'Ik vraag jou ook niet om mee te gaan naar een feest om heel veel XTC te gaan gebruiken.' Dat kwam wel binnen. Ze vroeg nooit meer of ik meeging, maar nu zijn we wel weer best close.

Ik stem op de Partij voor de Dieren, maar al mijn vrienden stemmen VVD. Het zijn allemaal marketeers en makelaars. Ik heb economie gestudeerd en veel vrienden van me werken nu bij banken. Ik zoek voor mijn werk als journalist uit waar grote sommen geld eigenlijk vandaan komen, en hoe fout het geld is. Daardoor heb ik vaak discussies met mijn bankiersvrienden.

Het idee dat marktwerking goed is en overal toegepast kan worden is namelijk onjuist. VVD'ers denken: laat het aan de markt over, dan komt alles goed. Maar wat betreft de zorg en het OV bijvoorbeeld klopt dat al niet. En het gevolg van onze open grenzen is dat er een heleboel geld heen en weer flitst, en dat is vaak fout en gestolen geld.

Met name als het om kapitaal gaat, ben ik voor grensbewaking. Mijn vrienden vinden dat vreselijk. Ik was laatst op een verjaardag en ik had die dag net een verhaal gepubliceerd dat over een grote Russische boef ging. Toen een van de jongens daarnaar vroeg, moesten we het gesprek echt staken, anders zou het te ongezellig worden.

Er zijn wel mensen die ik ben kwijtgeraakt hierdoor. Vooral mijn liefdesleven lijdt eronder. Ik wil geen vrouw hebben die dit soort dingen normaal vindt, en daar zijn al meerdere relaties op gestrand. Mijn moeder is ook VVD'er: ze is ondernemer en heeft een dansschool, dus ze wil dat kleine ondernemers weinig regeldruk hebben. Een MKB-VVD'er, daar kan ik wel in komen. En zij staat ook achter mijn ideeën.

*Sommige namen zijn gefingeerd. Echte namen bekend op de redactie.

**Volg *Kiezen met VICE* elke dag en mis niks.**