De doe-het-zelf geluidssystemen van Colombiaanse basskoningen

Het is 2 uur 's middags op een zondag in de buitenwijken van Barranquila in Colombia. Honderden mensen zijn aan het dansen op de ritmes van drie concurrerende picó-geluidssystemen, een naam die waarschijnlijk afstamt van de pick-ups waar de boxen vroeger mee vervoerd werden. Als je dicht genoeg bij de picó's staat hoor je naburige installaties niet, maar tussen ze in is het het geluid even psychedelisch als de verf op de torenhoge stapels met boxen.

De nieuwste reggaeton hits worden gemixt met Nigeriaanse pop uit de jaren '70. Op de achtergrond dreunen de lokale champeta geluiden nog een beetje door. Lasers, wanstaltige harde drops van de DJ's, flinke hoeveelheden rum en het goedkope Aguila bier maken alles nog net wat intenser.

Deze nachtelijke dansfeesten op straat bestaan al op deze manier sinds de jaren '50. De cultuur rondom de picó-geluidsinstallaties aan de Caribische kust van Colombia is geboren in Cartagena.

Toen picó's voor het eerst gemaakt werden ging alles nog met de hand. De gigantische speakers, de versterkers, alles was thuis in elkaar gezet. Elke buurt met arbeiders had wel een picó-eigenaar in zijn midden, die samen met een lokale bar (meestal gerund uit het huis van een van de buren), straatfeesten organiseerde. Elke grote bassversterker kreeg zijn eigen, iconische likje verf, een eigen naam en een slagzin. (Mijn favoriet uit de jaren '70 is de "Solista" picó waarop op de versterker "La Nave Salsosa / La Potencia Nuclear" geschreven staat.)

Vandaag de dag is de picó-cultuur vooral groot in Barranquilla, een sprankelende havenstad met veel industrie. Door de snelle verbinding met West Afrika is de muziek uit de picó-boxen een mix geworden van Afrikaanse, Caribische en lokale LP's. Dat maakt het geluid ongeëvenaard.

Eerder deze zomer reisde ik naar Colombia om een film, geregisseerd door het Italiaanse kunstduo Invernomuto, te maken over de picó-cultuur van nu. Wat me het meest verbaasde waren niet de schitterende schilderingen, maar wel de realisatie dat de Afrikanen en Afro-Latinos in Colombia zelf, als reactie op hun post-koloniale ervaringen, een compleet nieuwe culturele vorm hebben neergezet. Een cultuur die bijna identiek, maar niet gekopieerd is van de picó-revolutie in Jamaica.

Zowel de Colombiaanse als Jamaicaanse picó-werelden laten ongelooflijke creativiteit zien. Ze combineren zware bassen met doe-het-zelf creaties en reparaties, een DJ cultuur combineren ze met kunst en dat alles tussen de opkomende technologie in. De straatfeesten creëren nieuwe economische kansen en dienen als plek voor sociaal en politiek commentaar in een wereld waarin mensen soms moeten vechten voor hun bestaan.

De dansen die te zien zijn op straat, zowel in Jamaica als Colombia, zijn voorbeelden van creatieve en opstandige cultuur. Dit is meer dan een dans, het zijn eeuwenoude, alchemistische rituelen. Er wordt een radicale plek gevormd waar geschiedenis wordt geschreven die de trans-Atlantische diaspora overschrijdt.

Als je dit soort dingen vet vindt, of eraan denkt naar Colombia te reizen om de picó-scene zelf te ontdekken moet je in contact proberen te komen met Fabian Altahona, die zijn leven heeft gewijd aan het documenteren van Afro-Colombiaanse cultuur over de hele wereld. Je kan ook eens kijken bij Boima Tucker.

Ondanks wat verstoringen van internationale trendsetters en reisbureaus blijft de kracht van de picó-feesten 70 jaar na haar uitvinding nog steeds bestaan. Als een buitenstaander kan je je het beste door de muziek laten leiden en je volledig storten op de oude wortels van de rituelen, of je pakt natuurlijk gewoon een biertje en gaat dansen. Het feest neemt je hoe je bent. De picó-cultuur is geboren uit noodzaak en blijft nog steeds een krachtig testament van zwarte vindingrijkheid en een historisch ijkpunt tegen de wereldwijde strijd tegen blank kolonialisme.