Google Maps stuurt vrouwen die een abortus willen naar pro-life-klinieken

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Als je in de Amerikaanse stad Bismarck googelt waar je in de buurt een abortus kunt laten plegen, krijg je in de resultaten alleen maar faciliteiten te zien waar je juist géén abortus kunt krijgen – je ziet zelfs eerder organisaties zoals North Dakota Right to Life, die juist tegen de abortus lobbyen.

North Dakota is niet de enige staat in de VS waarin het recht om een abortus te krijgen onder druk staat, en waar misleidende zoekresultaten van Google Maps dit alleen nog maar verder versterken, blijkt uit een analyse van VICE. Gebruikers die op Maps naar een abortuskliniek zoeken, worden vaak naar klinieken gestuurd waar ze niet geholpen kunnen worden, naar groepen die juist tegen abortus zijn, en in een enkel geval zelfs naar een herdenkingsmonument voor ‘ongeboren’ kinderen.

“Het is heel frustrerend, en ik zou er graag iets tegen willen doen,” zegt Tammi Kromenaker van Red River Women’s Clinic, de enige abortuskliniek van North Dakota. “Maar een kleine kliniek als de onze heeft daar niet de capaciteit voor.”

Als Roe vs. Wade nu zou worden opgeheven – het mijlpaalarrest uit 1973 dat ervoor zorgde dat het in een groot aantal Amerikaanse staten makkelijker werd om abortus te laten plegen – is de kans groot dat abortus helemaal verboden wordt in 21 staten, volgens een rapport van het Center for Reproductive Rights. We zochten abortusklinieken in 55 steden in deze 21 staten, door zoekopdrachten te gebruiken als “Waar kan ik een abortus krijgen in Boise, Idaho?”

In 21 van deze steden kregen we alleen faciliteiten te zien die in de praktijk zelf geen abortus aan bleken te bieden, en bezoekers juist waarschuwen voor de zogenaamd schadelijke gevolgen van de ingreep.

De zoekresultaten verschillen enigszins per browser, maar over het algemeen worden deze plekken altijd door Google Maps aangeduid als ‘zwangerschapscentra’ of ‘zorgcentra voor vrouwen’, wat zo algemeen is dat je er niet helemaal uit op kunt maken wat voor diensten ze precies aanbieden. Op hun websites sporen ze vrouwen aan om langs te komen voor een zwangerschapstest, een echo of om de opties te bespreken. Ze verschaffen informatie over adoptiemogelijkheden en ouderschap, en wat abortus betreft vertellen ze vooral hoe gevaarlijk het wel niet is.

“We voeren geen abortus uit en verwijzen er ook niet naar,” staat te lezen op de website van de Hope Clinic for Women in Nashville, in de staat Tennessee. “Verdere vragen kunnen we ter plekke beantwoorden.”

Twee centra bieden een speciale pil aan waarmee je het effect van een eerder ingenomen abortuspil kunt “terugdraaien” – al is er geen sluitend bewijs dat die pil daadwerkelijk werkt.

Als je een beschrijving van je bedrijf of organisatie maakt op Google Maps, kun je kiezen uit een aantal categorieën, zoals ‘zorgcentrum voor vrouwen’, ‘zwangerschapscentrum’ of ‘abortuskliniek’. Nadat dit is gedaan, stuurt Google een brief naar het adres om het te laten verifiëren.

Het is bekend bij Google dat Maps er moeite mee heeft om faciliteiten die wel en geen abortus aanbieden van elkaar te onderscheiden, zegt woordvoerder Paul Pennington. Websites voor pro- en anti-abortusorganisaties gebruiken vaak dezelfde zoektermen, waardoor het automatische systeem van Maps in de war kan raken. Daarom laat Google het ook aan mensen over om te speuren naar bedrijven die zich anders voordoen dan ze daadwerkelijk zijn.

“Er zijn bedrijven die heel bewust een verkeerde voorstelling van zichzelf geven,” zegt hij. “Dat kan ook gewoon deel uitmaken van hun business. Als je de juiste bedrijfscategorie aanvinkt, en ook op de website duidelijk aangeeft welke diensten je wel en niet aanbiedt, dan is het aan ons om dat te beoordelen.”

Als Google zijn automatische controles te strak zou afbakenen om de anti-abortuscentra uit te bannen, is er een kans dat echte abortusklinieken ook worden weggelaten, zegt hij. Google moet een balans vinden: het automatische systeem moet werkbaar zijn, maar ook recht doen aan de werkelijkheid, en dus tot op zekere hoogte handmatig worden bijgestuurd.

In Arkansas is maar één kliniek die chirurgische abortus aanbiedt: Little Rock Family Planning Services. En als je “Waar kan ik een abortus in Little Rock, Arkansas?” googelt, krijg je een kliniek die een ‘centrum voor gezinsplanning’ zou moeten zijn. Dat is niet per se onjuist, aangezien de kliniek inderdaad diensten verleent als soa-tests en anticonceptie. Ook abortus wordt vaak onder gezinsplanning geschaard.

Maar als je zoekt via Google Maps, is de enige ‘abortuskliniek’ in de stad een anti-abortusorganisatie genaamd Arkansas Right to Life, die tegen de abortus lobby’t en ook politici ondersteunt die tegen abortus zijn. Dus nee, niet echt een plek waar je makkelijk een abortus kunt krijgen.

Toen we Arkansas Right to Life belden, kregen we iemand aan de lijn die zei dat ze op de hoogte waren van het verkeerde label, en dat ze Google al eens hebben gevraagd om er wat aan te doen.

Ook in Montgomery in Alabama – waar onlangs nog de strengste abortuswet van Amerika is aangenomen – heeft Google het COPE Pregnancy Center als ‘abortuskliniek’ aangeduid, terwijl ze dat niet aanbieden. “Echt belachelijk, we zouden dat nooit doen en we zijn het ook niet van plan,” zegt directeur Lorie Mullins. “Zeker in deze tijd niet. We gaan Google vragen om het te corrigeren. We doen echt ons best om duidelijk en open te zijn in wat we aanbieden, en we zouden hier nooit over liegen.”

Een woordvoerder van Google zegt dat beide centra zich juist meerdere keren hebben aangemeld om als abortuskliniek te worden aangeduid, en dat een werknemer dat waarschijnlijk ten onrechte heeft goedgekeurd. Nadat VICE de onjuiste categorisering donderdag bij Google aankaartte zou het binnen 24 uur worden aangepast. Op het moment van schrijven is COPE Pregnancy Center een ‘zwangerschapscentrum’, maar is Arkansas Right to Life nog steeds een ‘abortuskliniek’. Al krijgen we bij een tweede, identieke zoekopdracht te zien dat het een ‘onderzoeksstichting’ is.

Sinds Gizmodo in februari 2018 een onderzoek over dit fenomeen heeft gepubliceerd, is Google er wel beter in geworden om abortusklinieken van niet-abortusklinieken te onderscheiden. Als je destijds “Waar kan ik in de buurt een abortus krijgen?” invoerde in Jackson in Mississippi, kreeg je eerst vier plekken waar dat helemaal niet kon, maar nu krijg je gelijk de Jackson Women’s Health Organization – de laatst overgebleven abortuskliniek in Mississippi. Dat komt volgens Pennington doordat ze met speciale aandacht naar dit geval hebben gekeken, en de fout konden verhelpen.

Maar het probleem is dus nog lang niet getackeld. Als je naar een abortuskliniek in Chattanooga zoekt, in de staat Tennessee, krijg je zelfs het ‘National Memorial for the Unborn’: een gedenkplaats die is opgedragen aan generaties aan “geaborteerde en verloren kinderen”, aldus de website.

Het is voor Google Maps moeilijk om plekken te doorzoeken waar eigenlijk maar weinig opties zijn, omdat het in principe op zoek gaat naar relevante plekken die zich dichtbij bevinden. Dat is lastig als ze er simpelweg nauwelijks zijn, zoals in Bismarck. “De dichtstbijzijnde kliniek is op veel plekken zo 500 kilometer verderop,” zegt Pennington. “Dat wordt natuurlijk niet als ‘lokaal resultaat’ gezien.”

Daar komt nog eens bij dat abortusklinieken zich vaak in de buurt van zwangerschapscentra bevinden die de indruk wekken pro-abortus te zijn, zegt Yvonne Morris, een webontwikkelaar die sites voor meer dan 200 abortus-aanbieders heeft gebouwd. Daardoor weten bezoekers niet waar ze nou precies moeten zijn. “Veel van mijn webdesigns heb ik nu een plaatje van die andere plek gezet, met de waarschuwing dat ze daar niet heen moeten gaan,” zegt ze.

Google verwijdert al misleidende advertenties van anti-abortuscentra sinds 2014, en in mei kondigde het bedrijf aan dat potentiële adverteerders zich voortaan moeten laten certificeren als abortus-aanbieder. Als je nu de term ‘abortus’ intypt, zie je dat de advertenties een label hebben die verhelderen of de adverteerder daadwerkelijk abortus aanbiedt.

The Guardian kwam er onlangs echter achter dat anti-abortusklinieken advertenties konden laten zien bij soortgelijke zoektermen, zoals ‘zwangerschapssymptomen’, zonder dat ze aan bepaalde eisen hoefden te voldoen. Alice Huling, adviseur van de overheidswaakhond Campaign for Accountability, vertelde dat deze centra waarschijnlijk zwangere vrouwen probeert aan te trekken die zich over hun mogelijkheden willen laten informeren. “Als ze langskomen proberen ze vrouwen ervan te overtuigen om geen abortus te laten plegen, en geven ze daarbij onjuiste informatie over hun gezondheid en veiligheid,” zei ze.

Google ontkende dat deze bevindingen een maas in zijn advertentiebeleid vormt. In een verklaring aan The Guardian zei het bedrijf dat het beleid zo is opgesteld dat er alleen zoektermen worden getarget die gerelateerd zijn aan abortus. Wij vroegen ons af welke termen dit precies zijn, maar dat wilde Google niet vertellen.