Van schaambuidels tot dickpics: hoe daten door de eeuwen heen is veranderd

Al eeuwenlang doen mensen aan daten, maar elke periode in de geschiedenis heeft een eigen vorm van swipen langs onaantrekkelijke mensen. Wat er volgens Nichi Hodgson, de auteur van hef boek The Curious History of Dating: From Jane Austin to Tinder wel is veranderd, is wie er swipet, wie aantrekkelijk wordt gevonden, en de manier waarop er in de samenleving met daten wordt omgegaan.

Dit is Hodgsons tweede boek. Haar eerste boek, Bound to You, voer mee op het succes van de 50 Tinten-hype; in dat boek beschreef Hodgsons namelijk haar tijd als professionele dominatrix. The Curious History of Dating is volgens Hodgsons zelf het resultaat van de behoefte om haar blik te verruimen.

"Mijn eerste boek zorgde ervoor dat ik een nogal specifieke doelgroep aansprak. Nu wilde ik laten zien dat ik meer kon, op intellectueel gebied," vertelt Hodgson. "Ik heb het altijd bizar gevonden dat we niet serieus genoeg praten over daten, seks, liefde en relaties. We doen deze onderwerpen vaak af als 'vrouwenzaken' of 'lifestyle'. Toen bedacht ik dat ik daar zelf verandering in kon brengen. Ik wilde een serieuze, sociale geschiedenis schrijven, maar wel eentje met genoeg interessante verhalen van mensen zelf, over de eigenaardigheden van liefhebben en liefde verliezen."

Broadly: Bestond er een Victoriaanse versie van de dickpic?
Nichi Hodgson: Ik denk dat een opgevulde braguette er wel wat op lijkt. "Je moet naar mijn zaakje kijken, ook als je het niet wil." Mensen stuurden elkaar wel eens ongepaste tekeningetjes enzo, maar dat was niet de norm.

Je hebt honderden contactadvertenties bestudeerd. Welke zijn je het meest bijgebleven?
Na de Krimoorlog brachten veel mannen hun verloren lichaamsdelen ter sprake: "Ik heb maar één been." En dan schreef een vrouw in een andere advertentie: "Ik vind het niet erg als je een been mist." Dat was lief. Het laat zien dat het de mensen daar toen niet om ging, dat vind ik sterk.

Er zijn altijd zulke strenge date-regels geweest waar vrouwen zich aan moesten houden – van Victoriaanse vrouwen werd zelfs verwacht dat ze een chaperone hadden.
Klopt. Door het inherente seksisme dat nog altijd bestaat in onze samenleving, mochten vrouwen tot 1850 geen eigen bezittingen hebben. Tot dan toe was alles wat je had van je man. Zelfs je kinderen behoorden eigenlijk tot je man. Daarom was het zo belangrijk dat je goed wist met wie je trouwde. Je wilde niet dat het een schurk was die er vandoor zou gaan met jouw geld. De begeleiding van een chaperone was er eigenlijk om jouw bron van inkomen te beschermen. Het was een economische maatregel, die ook ging over voortplanting en de bescherming daarvan.

Dat gaat natuurlijk over de hogere klassen. Hoe zat het me de vrouwen die geen familiefortuin hadden?
De voortplantingskwestie kwam voor in alle lagen van de bevolking. De hogere klassen wilden de bloedlijn niet vervuilen en de lagere klassen konden zich geen kinderen veroorloven, omdat de vrouwen dan niet meer konden werken. Daarom ontstonden er grote veranderingen in het daten toen anticonceptie op de markt kwam.

Zou je zeggen dat de pil voor de grootste veranderingen heeft gezorgd in tradities rond het daten?
Ver voor die tijd was er al de ' Married Women's Property Act' – een wet uit 1882 waardoor Engelse en Ierse getrouwde vrouwen wel recht kregen op bezittingen. Dat viel samen met het huwelijksaanzoek van Koningin Victoria aan Prins Albert, en de 'uitvinding' van de romantische liefde. Tijdens de industriële revolutie gingen vrouwen steeds meer aan het werk en was er sowieso meer bedrijvigheid. Dat heeft een enorme omslag teweeggebracht in hoe mensen met elkaar in contact konden komen. Romantiek was een medicijn, want voor veel mensen was Victoriaans Engeland een afschuwelijke tijd. Toen dat idee van romantische liefde overal begon terug te komen – in kunst en strips in kranten – veranderde de stemming in het land. Het volgende belangrijke moment was het einde van de Eerste Wereldoorlog. Chaperones waren ineens verdwenen, want iedereen werkte – er waren geen mannen meer.

Het idee van romantische liefde is nu zo normaal dat het moeilijk is om je voorstellen dat het niet altijd al heeft bestaan.
Volgens mij bestond het nog niet voor de Verlichting. De macht van de kerk werd toen minder en het idee dat vrouwen ook mensen met rechten waren, werd geïntroduceerd. Voor die tijd waren ze alleen babymakers. Romantische liefde werd altijd als ideaal gezien, maar niet altijd als een ideale combinatie met het huwelijk. Daar hebben de Victorianen voor gezorgd.

De geschiedenis van daten verandert elke keer als er beweging is in de rechten van vrouwen of minderheden. Hoe is daten veranderd voor de LHBTQ-gemeenschap?
Wettelijk gezien is het voor hen altijd lastig geweest om te daten, maar toch vonden ze altijd wel manieren. In de jaren vijftig van de negentiende eeuw waren er bijvoorbeeld vaak dragfeesten in Londen. En in de jaren twintig, na de Eerste Wereldoorlog, verhuisden een heleboel jonge, werkende vrouwen uit de lagere middenklasse naar steden om te gaan werken. Ze woonden dicht op elkaar en werden intiem. Ze hadden een bepaalde vrijheid verworven doordat ze hun eigen geld hadden, ze konden uit eten gaan. Ze gebruikten een hele hoop cocaïne en dansten de hele nacht op jazzmuziek.

Homo's kregen tot aan de Victoriaanse tijd de doodstraf. Daarna werden ze nog steeds gevangen gezet – die wet bleef bestaan tot aan 1967. Lesbiennes werden gewoon niet wettelijk erkend. In de jaren twintig dacht de regering erover om seksueel gedrag van lesbiennes te verbieden. Maar ze besloten dat niet te doen omdat ze bang waren dat het andere vrouwen op ideeën zou brengen.

Mensen konden zich nog steeds wel redden. In de jaren dertig was er bijvoorbeeld een gids voor homo's, met de naam For Your Convenience. Dat was letterlijk een gids met alle toiletten in Londen waar je even seks kon hebben, als je homo was.

Zijn er ook veranderingen die opvallen als het gaat om ras? De geschiedenis van daten zit vast vol met racisme.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er veel zwarte Amerikaanse militairen gestationeerd in Groot-Brittannië. Zijn werden apart gezet vanwege de Amerikaanse segregatie. Zwarte militairen werden in plattelandsdorpen zoals Cornwall en Norfolk geplaatst en de vrouwen waren daar gek op ze. Toen de oorlog afgelopen was, werden de vrouwen die wilden trouwen met deze mannen verbannen door de Amerikaanse regering. Ze bedachten zelfs een wet om ze tegen te houden. Hun kinderen werden van ze afgenomen. Daardoor ontstond er een verloren generatie van interraciale baby's die gewoon aan de kant werden gegooid.

In de jaren vijftig begon de Windrush generatie. In die tijd stelde een wetenschappelijk onderzoek dat er geen biologische gevaren waren als verschillende rassen met elkaar trouwden en kinderen kregen. Daarom liet Groot-Brittannië meer immigratie toe. Ze hadden dus wetenschappelijk bewijs nodig om te beslissen dat het oké was.

Jij hebt in de seksindustrie gewerkt – denk je dat er veel raakvlakken zijn met de wereld van het daten? Tot op welke hoogte is er in alle relaties sprake van transactie?
Zolang mannen de meeste eigendommen en rijkdom in de wereld bezitten, denk ik dat ze die altijd zullen willen inruilen voor seks en affectie. En vrouwen blijven seks of liefde inruilen voor rijkdom. Ik denk zelfs dat wanneer er meer evenwicht is in de westerse wereld, die oude gewoonten niet snel zullen verdwijnen. We staan aan het begin van een evolutie in de date-cultuur, eentje waarin vrouwen meer de touwtjes in handen krijgen. Maar we zijn ons volgens mij nog niet genoeg bewust van die macht.

Catherine Hakim van de London School of Economics bedacht de term 'erotisch kapitaal': de charme, aantrekkingskracht of de suggestie van liefde en seks die we niet alleen inruilen voor geld, maar ook voor vrijheid en bescherming. Die term laat ons het hellende vlak zien waaruit alles, van monogame huwelijken tot sekswerk, bestaat.

Je schrijft ook over etiquetteboeken en hoe mensen hier jarenlang vanuit gingen. Wat vind je van de date-etiquettes van nu?
Dit zal verschrikkelijk conservatief en raar klinken, maar ik vind dat mensen meer regels nodig hebben – dingen zoals manieren en beleefdheid. Mensen terugbellen en berichtjes beantwoorden bijvoorbeeld, andere mensen vanaf het begin met respect behandelen.

Dus eigenlijk gewoon aardig doen?
Ja, gewoon geen klootzak zijn. Hoe je moet daten zonder een klootzak te zijn – ik denk dat we daar hard aan moeten werken.

Nichi Hodgsons The Curious History Of Dating: From Jane Austen To Tinder is nu te koop.