Slechte poëzie is overal. Helaas zijn mensen er dol op.

Poëzie is een kunstvorm gebouwd op nuance. Vroeger werd poëzie vooral gezien als iets met verborgen diepte, betekenis en subtekst – iets waardoor een aandachtige lezer zich diep geraakt kon voelen. Een gedicht was niet bedoeld om bij de eerste lezing al helemaal begrepen te worden. En dat was misschien ook de schoonheid ervan.

Maar de afgelopen jaren is er iets veranderd. Veel van de poëzie die we voorbij zien komen – vooral op social media – is simpel of zelfs simplistisch. Nuance, herlezen en reflectie lijken ingeruild voor sentimentele shitgedichtjes, live laugh love voor de tiktokgeneratie. 

Slechte poëzie is nu overal: in gruwelijke instagramposts over positieve affirmaties, op pastelkleurige posters en zijige boekenleggers, zelfs in reclames voor banken en cola.

Je zou dit het Rupi Kaur-effect kunnen noemen. Het werk van de 30-jarige Indiaas-Canadese dichter won vanaf 2014 aan bekendheid, toen ze de literaire scene binnenstormde met haar in eigen beheer uitgegeven dichtbundel milk and honey. De bundel werd een New York Times-bestseller in 2017 en is sindsdien in die lijst blijven staan. 

Ook al werd Kaur’s werk vanaf het begin stevig bekritiseerd, het was op een gegeven moment vrijwel onmogelijk om te ontkomen aan de Instagram- of Snapchatstories met haar gedichten – de eenvoudige Engelse zinnen, kunstzinnig opgeknipt, pasten perfect tussen posts over gezonde smoothies en influencers die hun beste Gwyneth Paltrow-imitatie lieten zien. Want boven alles  is de poëzie van Kaur kort: de gedichten in milk and honey zijn drie tot vijf regels. 

“Ik geloof dat er een verschuiving richting oversimplificatie plaatsvindt binnen de poëzie, vanwege onze aandachtsspanne die alsmaar afneemt,” zegt Dominique Middleton, auteur en strateeg bij de contentbureau Codeword Agency. “Als het hele gedicht niet binnen een Instagram-plaatje van 1x1 past, of binnen een tweet of een TikTok van dertig seconden, dan zal het niet veel mensen bereiken. Het is een algehele culturele verschuiving, en poëzie heeft zich daar ook op aangepast.”

Minimalisme, een stroming die vaak wordt aangehaald maar zelden wordt begrepen, kan ook deels een verklaring zijn voor het feit dat zoveel mensen zich aangetrokken voelen tot deze korte gedichtjes. Hun beknopte vorm wordt geassocieerd met minimalistisch chique – het poëtische equivalent van de clean girl aesthetic – hoewel de meeste van deze basale versjes weinig te maken hebben met de artistieke abstractie waar minimalisme om draait. 

“De oversimplificatie heeft te maken met het feit dat poëzie tegenwoordig meteen gedeeld kan worden met een bereidwillig publiek,” zegt Naima Rashid, auteur, dichter en merkstrateeg. “Alleen cijfers tellen, dus zodra mensen, of ze er verstand van hebben of niet, je gedichten consumeren en het als poëzie beschouwen, heb je een lezerspubliek. Door het gemak en de toegankelijkheid van dit proces is de toegangsdrempel een stuk lager geworden. Er is geen sprake meer van kwaliteitscontrole.”

Voor de opkomst van social media was het voor aspirant-dichters relatief lastig om een uitgever te vinden en succesvol te worden. Nu delen duizenden mensen hun werk op TikTok met hashtags als #PoetryCommunity and #PoetryIsNotDead. Online kan iedereen eigen werk laten zien en zichzelf dichter noemen. 

Maar deze schijnbare democratisering van de poëzie heeft ook geleid tot een vloedgolf aan vrij verschrikkelijke gedichten – met name op TikTok. Aliza Grace   wordt stevig beschuldigd van plagiaat, maar toch zijn dichters als zij de laatste tijd enorm populair geworden. Hun reductieve stijl van dichten heeft ook invloed op de popcultuur als geheel – denk vooral aan de eindeloze stroom aan spoken word en slam poetry in reclames. 

Veel social media-dichters volgen het succesvolle format van Kaur: simpele zinnen worden opgebroken in makkelijk verteerbare brokjes, op een opvallende manier over de pagina (of het scherm) verdeeld en geschreven in schuingedrukte of dikgedrukte lettertypes, om complexiteit en bedachtzaamheid te suggereren. 

“Ik denk dat slechte poëzie tegenwoordig meer bereik heeft en vaker voorkomt doordat publiceren op het internet zo makkelijk is, en doordat er meer manieren zijn om werk onafhankelijk uit te geven,” zegt leraar en dichter Leah Nicole Bailey. “Maar dat kan ik niet als iets slechts zien, want die toegenomen toegankelijkheid zorgt er ook voor dat ik achtergestelde, gemarginaliseerde en anderszins onbekende stemmen te horen krijg, wat anders nooit gebeurd was. Kunst, in welke vorm dan ook, is altijd subjectief.”

“Het probleem is niet dat jonge dichters hun werk online delen. Het probleem is dat hun werk gedeeld wordt in een vacuüm,” legt Yasmin Belkyr uit. Zij is schrijver, literair redacteur en de oprichter van het literaire tijdschrift Winter Tangerine. “Ik zou zeggen dat het overgrote deel van de poëzie die nu op social media wordt gedeeld buiten de levende literaire traditie bestaat – wat niet per se hoeft te betekenen dat het allemaal slecht is, maar wel dat deze dichters werken zonder begeleiding, zonder inspiratie en zonder nuance.”

Compacte en emotioneel eenvoudige gedichten zijn niets nieuws – haiku's bestaan al sinds de zeventiende eeuw en zijn nog altijd een van de meest simpele vormen van poëzie. Het probleem met de tenenkrommende poëzie die nu het internet in gepompt wordt is dat het werk aspecifiek en totaal niet vernieuwend is – het is zo vaag en algemeen dat iedereen er wel iets in kan herkennen. Herkenbaarheid is op zich niet slecht, maar als het ten koste gaat van de zeggingskracht van een gedicht, wat is dan nog het punt?

“Poëzie is aantrekkelijk omdat het een platform kan bieden voor onversneden zelfexpressie, maar deze gedichten zijn helemaal niet emotioneel kwetsbaar,” zegt Belkhyr. “Ze zijn nietszeggend. Er staat niets op het spel. Er is geen kwetsbaarheid.”

“Daarmee wil ik niet zeggen dat mensen hun hart uit hun borstkas moeten rukken of intieme details over hun leven moeten delen om kunst te maken, maar aspecifieke gedichten bieden de lezer niets,” voegt ze toe. “Iedereen voelt zich wel eens verdrietig, maar als je een gedicht schrijft over verdriet, moet je proberen uit te drukken hoe verdriet voor jou voelt. Iets schrijven als ‘ik was ooit verdrietig’ zegt de lezer niets en levert geen nieuwe inzichten of interpretaties van verdriet op.

Belkhyr benadrukt dat er helemaal niets mis is met het schrijven van slechte poëzie en dat het tijd kost om er beter in te worden, net als bij alle andere vormen van kunst. Het probleem ontstaat pas als luie, simplistische gedichten de enige vorm van poëzie is die nog aandacht krijgt – waardoor dichten uiteindelijk niets meer is dan gekke spaties toevoegen aan een paar vagelijk emotionele zinnen. 

Het zijn niet alleen social media-platforms die vol staan met lege poëzie: ook invloedrijke mensen in de uitgeverswereld ruiken geld. “Het is zeer slecht gesteld met onze mediageletterdheid en het lijkt erop dat de uitgeversbranche bezig is met een race naar de bodem. Om meer winst te maken proberen ze namelijk een zo groot mogelijke doelgroep aan te spreken,” zegt Belkhyr. “Dit betekent dat uitgekauwde, oninteressante poëzie niet alleen veel gedeeld wordt op social media, maar dat het inmiddels ook aan de man wordt gebracht door uitgevers met dollartekens in hun ogen.” 

Dichters als Rashid hebben het graag over de “teloorgang van hun ambacht.” Toch maken ze zich niet echt zorgen over deze verandering. Het betekent simpelweg dat dichters meer manieren hebben om zichzelf uit te drukken. “Dit is een natuurlijke ontwikkeling, literaire genres worden meer alledaags, meer voor iedereen,” zegt Rashid. “Er zijn nu verschillende paden die in kwaliteit verschillen, van ‘enorm cringe’ tot ‘gemiddeld’ en ‘fantastisch goed’. Er zijn nu meer mogelijkheden en meer mensen die zich met poëzie bezighouden. Je moet gewoon je pad en je publiek kiezen.”  

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.