We vroegen advocaten wat ze van de zaak omtrent Britney Spears vinden

Sinds de documentaire Framing Britney Spears onlangs uitkwam, ligt de juridische situatie van de zangeres weer onder een vergrootglas. Haar fans proberen al langer aandacht te vragen voor het feit dat ze al bijna dertien jaar geen beslissingen mag nemen over haar eigen financiën en carrière, omdat ze onder curatele staat van haar vader, maar bij het grote publiek bleef dat toch wat op de achtergrond. Maar zodra je een beetje helder op een rijtje zet wat zo’n curatorschap daadwerkelijk inhoudt en ziet hoeveel inbreuk het maakt op haar vrijheid, snap je meteen waar de Free Britney-beweging zich zo druk over maakt.

Het idee van haar ondercuratelestelling is dat ze niet in staat zou zijn om voor zichzelf en haar financiën te zorgen. De meeste mensen die onder curatele staan zijn wat ouder en hebben vaak iets als Alzheimer of dementie, waardoor ze een risico voor zichzelf vormen en relatief makkelijk opgelicht kunnen worden. Dan kan iemand die dicht bij ze staat, zoals een kind of echtgenoot, aan de rechter vragen om aangewezen te worden als curator. Als ze dat eenmaal zijn, mogen ze bepalen waar de gecureerde persoon woont, wat voor medische behandeling diegene krijgt en hoe zijn of haar geld wordt uitgegeven.

“Als iemand onder curatele staat, betekent dat in feite dat je geen eigen beslissingen meer mag nemen,” zegt Don Slater, een advocaat die gespecialiseerd is in curatorschappen. “Er moet flink wat aan de hand zijn, voordat je iemand zoveel rechten en vrijheden mag ontnemen.”

Volgens Slater is het zeldzaam om iemand onder curatele te stellen die jonger is dan 65. Spears was 27 toen het begon en is er op haar 39ste nog altijd niet van af. Ze deed in 2009 een verzoek om haar ondercuratelestelling te laten beëindigen, maar dat werd afgewezen. Sommige fans zijn ervan overtuigd dat ze er nog altijd aan wil ontsnappen, maar ze heeft verder nooit meer openlijk geprobeerd om ervan af te komen of aangegeven dat ze het vervelend vindt. Wel heeft ze meerdere keren met haar advocaat geprobeerd om haar vader als curator te laten vervangen en in plaats daarvan een onafhankelijke derde partij aan te wijzen om haar financiën te beheren.

Om te begrijpen hoe ongebruikelijk deze juridische situatie in elkaar steekt, spraken onze Amerikaanse collega’s met drie advocaten die alles weten over ondercuratelestellingen: Scott Rahn, de oprichter van en managing partner bij RMO; Alex Ripps, partner bij Bohm Wildish & Matsen; en Slater, advocaat bij Barr & Young.

VICE: Wat vinden jullie van de situatie van Britney Spears?

Don Slater: Ik werd erg droevig van de documentaire. Mijn mond viel open. Ik kwam tot de conclusie dat het feit dat ze ermee heeft ingestemd de enige reden is waarom ze nog altijd in deze situatie zit. Maar instemming is iets raars: in dit geval betekent het dat je ergens je handtekening onder zet en ‘ja’ zegt als iemand je vraagt of je onder curatele gesteld wilt worden. Dus als mensen vragen wat zij wil en zij zegt dat ze dit wil – of dat nou echt waar is of niet – dan kom je in deze situatie terecht. Ik vond het goed om te zien dat ze wil dat er iets verandert en dat ze niet meer onder het toezicht van haar vader wil staan. Dat ze toch iets van een wens uitspreekt. Maar dan ben je pas op de helft, want je moet er ook nog voor zorgen dat degene die in jouw belang handelt, dat zo ijverig mogelijk doet.

Alex Ripps: Wat ik van haar zaak weet is puur gebaseerd op de documentaire; de geschiedenis erachter ken ik niet. Maar op basis daarvan vind ik deze situatie wel ongebruikelijk overkomen, aangezien ze prima lijkt te functioneren. Ze kan gewoon touren en doet alles wat je verder nog meer van zo’n beroemde artiest mag verwachten. Dat gezegd hebbende: lang niet ieder deel van de ondercuratelestelling wordt openbaar gemaakt, zoals medische informatie. We weten dus niet alles.

Is het terecht dat ze onder curatele staat?

Scott Rahn: Dat is moeilijk te beantwoorden als je niet alle feiten tot je beschikking hebt. Als daaruit blijkt dat ze prima in staat is om haar eigen zaken op orde te houden, dan hoeft ze niet onder curatele te staan. Waar ik graag meer over zou willen weten is hoe haar situatie is verbeterd – om echt goed te begrijpen of ze nog wel in bescherming genomen moet worden.

AR: Ze heeft duidelijk geen Alzheimer en ook geen autismespectrumstoornis of iets anders dat haar cognitieve functioneren ernstig belemmert – dat lijkt althans niet zo. Dan moet je bedenken wat andere redenen zouden kunnen zijn. Je mag aannemen dat er in ieder geval sprake was van geestelijke instabiliteit, in combinatie met kwetsbaarheid voor invloeden van buitenaf. Dat is in ieder geval mijn aanname. Ze is in staat om te communiceren, zichzelf aan te kleden en te eten. Verder weten we niet wat we niet weten, maar dat ze nog altijd onder toezicht staat lijkt wel wat ongebruikelijk, gezien haar functioneren.

DS: Op basis van wat ik van Britney Spears heb gezien, had ze onder normale omstandigheden volgens mij nooit onder curatele gesteld moeten worden. Als ze nu erkent dat ze hulp nodig heeft, dan is het een goede oplossing. Maar als dat niet echt is wat ze wil en ze gedwongen wordt of de druk voelt dat het nu eenmaal zo moet, dan moet ze voor zichzelf opkomen. Maar als ze dat niet kan – en geen vrienden en familie heeft die haar daarbij kunnen helpen – dan gaat dat ook niet gebeuren.

Het zou goed kunnen dat ze snapt dat ze hulp nodig heeft, de regeling wel prima vindt en iedereen om haar heen ook vindt dat het wel werkt. Maar misschien is er ook wel gewoon niemand bereid om de stap te zetten om deze situatie te laten stoppen.

De enige keer dat Spears zelf een verzoek deed haar ondercuratelestelling te beëindigen was in 2009, maar haar fans zijn ervan overtuigd dat ze dat nog altijd wil en ze dat om de een of andere reden niet kan zeggen. Is er een reden te bedenken waarom ze niet opnieuw een verzoekschrift zou indienen of ervoor uit zou komen dat ze dit niet meer wil?

DS: De curator heeft niets te zeggen over haar sociale interacties en ook niet met wie ze omgaat. Maar dat is puur juridisch gezien. In praktische zin kunnen er natuurlijk mensen om haar heen zijn die daar wel degelijk wat over te zeggen hebben. Dat is ook iets om over na te denken: als ze wil dat dit stopt, hoe maakt ze dat dan duidelijk naar de buitenwereld? Ik weet niet hoe strak haar social media en zo in de gaten worden gehouden en hoe snel een post verwijderd kan worden. Als ze écht zou willen dat het stopt, zou ze een goede advocaat kunnen bellen om haar daarbij te helpen. Dat zou haar dan zo lukken.

AR: Het is moeilijk in te schatten wat er nou precies aan de hand is. In hoeverre mag ze nog reizen? In hoeverre mag ze nog met mensen omgaan? Misschien is er wel sprake van een stockholmsyndroom en heeft ze de situatie gewoon geaccepteerd. Er is wat haar sociale contacten betreft vast wel iets van een beperking. Omdat ze zo enorm beroemd is zal ze uit zichzelf ook wel niet zomaar met heel veel mensen contact hebben.

SR: Ik denk dat als jij of ik het gevoel zouden hebben dat we onrechtvaardig worden behandeld en we de mogelijkheid zouden hebben om naar de rechter te stappen of met de media te praten, we daar zeker gebruik van zouden maken. Rechters luisteren echt wel naar je – het zijn heus geen mannen in een strak pak die alleen even door het wetboek bladeren en dan een uitspraak doen. Ze nemen ondercuratelestellingen bloedserieus en nemen uitgebreid de tijd om al het bewijs te bekijken. Ze zijn niet lichtzinnig.

Kan het niet zo zijn dat ze zo strak in de gaten wordt gehouden dat ze niet eens kan uiten dat ze van het curatorschap af wil?

SR: Dat denk ik niet. Het zou een enorm uitgebreide samenzwering zijn, waar niet alleen de rechter medeplichtig aan zou zijn, maar ook haar advocaat, de curator, haar familie en de mensen die het haar onmogelijk om te tweeten. Ik heb veel rare dingen gezien, dus niks is onmogelijk, maar ik vind dit niet waarschijnlijk.

Vergeet niet dat haar advocaat door de rechtbank is aangewezen. Ik ken hem en heb hem heel hoog zitten. Als zij echt van haar curatorschap af had gewild, is het de taak van de advocaat om dat kenbaar te maken. Dus zelfs als ze van niemand iets mag zeggen, dan zou ze op z’n minst aan haar advocaat kunnen vertellen dat ze het curatorschap wil beëindigen. En die moet dan gewoon zijn best voor haar doen.

Zou Britney ook een eigen advocaat kunnen vragen om haar te vertegenwoordigen?

DS: Als je eenmaal onder curatele bent gesteld, mag je zelf geen nieuw contract meer ondertekenen. Het is hoe dan ook erg lastig om een advocaat te vinden die bereid is om zo’n zaak aan te nemen. En als dat al lukt, kan het ook nog zo zijn dat de rechter dat niet accepteert, omdat je in eerste instantie niet in staat was om zelf een advocaat te regelen.

AR: Onder curatele staan impliceert dat je geen controle hebt over je eigen financiën. Hoe weet je als advocaat dan dat je betaald gaat worden? Curatorschappen zijn een hoop werk, vooral als ze onder vuur liggen. Het kost een hoop tijd. Sommige advocaten zijn bereid om achteraf betaald te krijgen, maar de meeste niet. Je moet iemand vertegenwoordigen die geen contract mag ondertekenen en je misschien wel helemaal niet kunnen betalen – dat maakt het erg lastig.

DS: Ik kan zo vijf advocaten opnoemen die Britney alsnog zouden helpen als ze daarom zou vragen, waaronder ikzelf. Ik denk dat veel advocaten zich in dit geval helemaal geen zorgen zouden maken om betaald te krijgen.

Wat zouden jullie doen als jullie haar zouden vertegenwoordigen? 

AR: Ervan uitgaande dat ze het curatorschap wil beëindigen, zou ik bij de rechter de redenen op een rijtje zetten waarom je iemand normaal gesproken onder curatele zou stellen en zeggen dat er niet een van toepassing is op deze situatie. Ze kan voor haar eigen onderdak zorgen, haar eigen voedsel, haar medicatie. En ze is in staat om haar eigen financiën te beheren en zelf voor haar kinderen te zorgen.

Als ze het curatorschap dan niet opheffen, zou ik op z’n minst vragen om een onafhankelijke voogd. In Californië heb je ook professionele voogden, met een officiële vergunning. Zij zijn helemaal onafhankelijk: ze zijn geen familie of vrienden, maar professionals. Daarmee kun je vermijden dat een familielid iets verkeerds doet. Zo zou ik het denk ik doen.

SR: Ik weet niet genoeg over haar advocaat om in te kunnen schatten of ik het heel anders zou doen. Waarschijnlijk hetzelfde, namelijk de opties met haar bespreken, kijken wat er gebeurd is en of ze daar tevreden mee is. En zo niet, dan wil ik weten waarom niet, en wat er zou moeten veranderen, en dat dan in de rechtbank aangeven – ook als dat betekent dat het curatorschap moet worden beëindigd.

DS: Ik zou alle juridische mogelijkheden benutten. Ik zou een rechtszaak beginnen en iedereen in haar leven dagvaarden om uit te leggen wat ze wil en waarom ze dit curatorschap niet nodig heeft. Ik zou mijn eigen medische deskundigen naar haar laten kijken en aan de rechter uitleggen waarom haar eigen stem serieus moet worden genomen. En ik zou mijn uiterste best doen om te laten zien waarom ze niet onder toezicht van haar vader hoeft te zijn – dat dat net zo goed iemand anders kan zijn, en er ook redenen zijn om daarvoor te kiezen. Ik zou op zoek gaan naar belangenconflicten die in haar nadeel kunnen zijn. Maar dat ze zelf liever een professional wil dan haar vader zegt eigenlijk al genoeg, denk ik.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.

Volg VICE Nederland ook op Instagram.