Cum tributes: een nieuwe manier waarop vrouwen online worden bedreigd

Eva werd voor het eerst gecyberpest op haar zeventiende. Ze werd op Instagram en Twitter belaagd door honderden mannen, met de ene keer een ongevraagde dickpic en de andere keer een regelrechte seksuele bedreiging. Maar het werd nog een stuk erger toen ze twee jaar later, in 2021, begon te streamen op Twitch.

Ze werd slachtoffer van ‘cum tributes’. Dat houdt in dat er mannen waren die masturbeerden terwijl ze haar foto’s of video’s bekeken, bij wijze van ‘eerbetoon’ een foto of filmpje maakten van hun ejaculatie, en die vervolgens online deelden. “Sommige gasten hadden foto’s en video’s van gepost op Reddit en op een speciale site voor cum tributes, waarop ze klaarkwamen terwijl ze naar mij keken,” vertelt Eva aan VICE. “Ik voelde me heel vies.”

Ze is tegenwoordig online heel voorzichtig. Ze wilde haar ervaringen delen omdat ze hoopt dat ze daarmee andere slachtoffers kan helpen, maar ze wil uit angst voor vergelding niet met haar volledige naam in dit stuk.

Leo, die om privacyredenen niet zijn echte naam gebruikt, is een zogeheten cum tributer. Hij post graag video’s op Reddit waarop je alleen zijn hand, lul en een foto van een vrouw ziet. Je kunt hem zichzelf een paar seconden lang zien aftrekken, waarna hij klaarkomt. “Dat voelt gewoon goed, maar het beste is dat ik zo kan laten zien hoe geweldig mijn pik en zaad eruitzien,” zegt Leo als we contact opnemen op Reddit. Andere Reddit-gebruikers sturen hem foto’s van vrouwen naar hun keuze, en hij wordt betaald als hij daar vervolgens cum tributes van maakt. “Ik krijg niet alleen complimenten, maar ook geld.”

Naast Reddit zijn er ook tientallen websites, fora en afgeschermde omgevingen die volledig gewijd zijn aan cum tributes. Zelfs op Twitter kun je er speciale accounts voor vinden.

Er verschijnen vooral vrouwen op die niet per se bekend zijn, maar beroemdheden zijn er ook: Anita Sarkeesian en Emma Watson – twee uitgesproken feministen – behoren bijvoorbeeld tot de geliefdste doelwitten. “Ik haat al die vrouwen,” luidt een reactie op een website voor cum tributes. “Ik wil ze gedegradeerd zien worden tot met sperma bedekte vodden. Ze zijn waardeloos. En die rooie [Watson] stemt op feministen.”

Volgens de digitale tool Similarweb krijgt deze site 4,8 miljoen bezoekers per maand. Een aantal Reddit-gebruikers noemt dit het zenuwcentrum van de cum tributes, of woorden van soortgelijke strekking.

Hoewel het om een Amerikaanse site gaat en vooral Amerikaanse gebruikers heeft, zijn er ook veel internationale gebruikers actief. “Zijn er nog mensen uit Frankrijk die een cum tribute willen brengen aan mijn vriendin?” vraagt iemand bijvoorbeeld op het Franstalige deel van de website. Een ander: “Franse dudes, stuur me je sletten.” Overal zitten foto’s bij van vrouwen, inclusief tieners en kinderen, die zich daar hoogstwaarschijnlijk niet bewust van zijn. (Dat is ook de reden waarom we de naam van deze site hier niet noemen.)

Een van de eerste mensen die over cum tributes sprak was de Canadees-Amerikaanse blogger Sarkeesian. In 2012 postte zij al dat hij op deze manier werd lastiggevallen, nadat ze vanwege haar feministische analyses van populaire videogames het mikpunt was geworden van misogyne online trollen. Later werd ze ook een van de belangrijkste doelwitten van Gamergate, een intimidatiecampagne tegen vrouwelijke en queer gamers die tussen 2014 en 2015 plaatsvond.

Nog iets verder terug, in 2006, was de Italiaanse kunstenaar Sergio Messina nog vrij positief over cum tributes – als er sprake was van wederzijdse instemming, tenminste. Messina, die toen nog in de amateurporno werkte, zei destijds: “Hoe meer tributes je krijgt, hoe groter de roem. Het is een heel spel, waar minstens twee mensen voor nodig zijn, en de eerste post is eigenlijk een soort openingszet.” 

En daar zit precies de paradox van cum tributes zonder wederzijdse instemming: de naam impliceert dat de makers de vrouwen in het zonnetje willen zetten, “ze complimenteren,” zoals Leo het zegt. Maar in de praktijk worden ze eerder moedwillig bij het grofvuil gezet.

Cum tributes dienen ertoe om “de slachtoffers te besmeuren”, zegt Ketsia Mutombo, president van de Franse organisatie Féministes Contre le Cyberharcèlement (“Feministen tegen cyberpesten”). “Er gaat een groot, masochistisch porno-universum achter schuil, die doet denken aan bukkake.”

Daarmee verwijst ze naar de situatie waarbij meerdere mannen op één geknielde vrouw klaarkomen. Sommigen zeggen dat dit een straf was die in het middeleeuwse Japan werd uitgevoerd bij overspelige vrouwen, maar die theorie wordt betwist door historici, aangezien ontrouwe vrouwen destijds vaak meteen de doodstraf kregen. Waarschijnlijker is dat het stamt uit het Japan van de jaren tachtig, als manier om het verbod om geslachtsdelen in porno te laten zien te omzeilen.

Volgens Clare McGlynn, een docent rechtsgeleerdheid aan de Universiteit van Durham die gespecialiseerd is in seksueel misbruik op basis van beelden, hebben mannen die aan cum tributes doen eigenlijk vooral behoefte aan contact met andere mannen. “Ze willen uiteindelijk gewoon een status voor zichzelf creëren, van zichzelf als man binnen een grotere groep mannen.”

Als je een tijdje doorbrengt in deze donkere krochten van het internet, krijg je al snel de indruk dat niemand veilig is om erop te belanden. Deze vrouwen zijn de collega’s, vrienden of familieleden van de cum tributers in kwestie, en ze hebben geen idee dat er zo met hun beelden wordt omgegaan door een stel volslagen onbekenden.

De beelden worden vaak gewoon van sociale media geplukt en zijn op zich vrij onschuldig: een spiegelselfie bijvoorbeeld, of een foto op het strand of in het restaurant. “Het contrast tussen deze simpele foto’s, die echt niet per se erotisch zijn, en het feit dat het op zo’n seksuele manier wordt gebruikt, is erg grof,” zegt Mutombo.

Eva, die tientallen foto’s van zichzelf op het internet is tegengekomen, zegt dat ze de ernst van de situatie niet meteen helemaal overzag. “Eerst voelde ik me vooral schuldig,” zegt ze. “Op de een of andere manier vraag je je ook af of je er zelf niet om hebt gevraagd.”

Je kunt het ook zien als manier om slachtoffers ervan te weerhouden om ruimte in te nemen in het openbaar. Daar slaagt het behoorlijk goed in – Eva zelf kreeg van de politie te horen dat ze zichzelf alleen kon beschermen door helemaal offline te gaan. Op dat moment hadden haar bedreigers niet alleen ongevraagd haar beelden gebruikt, maar ook haar adres gevonden en gedreigd haar te verkrachten. Met haar klachten werd niets gedaan.

Clare McGlynn, die met het Britse parlement werkt aan nieuwe wetten tegen online misbruik, heeft dit verhaal al talloze keren gehoord. “Het advies om te stoppen met sociale media is heel ongepast en laat goed zien hoe weinig we van dit soort misbruik begrijpen,” zegt ze.

Op dit moment is het vooral aan de slachtoffers zelf om platforms als Google te vragen om dit soort content te verwijderen, of om bewijs te verzamelen waarmee ze een klacht kunnen indienen. Maar het verwijderingsproces duurt heel lang, is verwarrend en rekt het trauma alleen nog maar verder op, waardoor veel mensen het maar opgeven. Zo ook Eva. “Ik wil niet al mijn tijd verdoen aan het opruimen van andermans rotzooi,” zegt ze. “Dat zou ook niet mijn verantwoordelijkheid moeten zijn.”

Wetten voor online porno en seksueel misbruik lopen over de hele wereld achter op de realiteit. Volgens Feminists Against Cyberbullying zijn cum tributes zonder toestemming niet eens verboden in Frankrijk, tenzij ze herhaaldelijk worden verzonden of bedreigingen bevatten, omdat ze dan onder intimidatie vallen. Een probleem is alleen dat veel slachtoffers niet eens doorhebben dat ze slachtoffer zijn.

De huidige wetten zijn extreem frustrerend voor de slachtoffers, die in angst moeten leven, en weten dat hun cum tributes voor altijd op het internet zullen blijven staan. “Het is al een jaar geleden, maar iedereen die mijn gebruikersnaam van Twitch googelt ziet die cum tributes,” zegt Eva. “Tenzij je afscheid neemt van al je sociale media, kan het je de rest van je leven achtervolgen. Maar het zou toch niet zo moeten zijn dat je ineens niet meer bestaat. Jezelf verstoppen is geen manier van leven.”